چند آموزه‌ مهدوی در دعای عهد و ندبه‌ ی امام صادق (ع)

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، دعای ندبه و دعای عهد در شرایطی از امام صادق علیه‌السلام نقل شد که جامعه مسلمین نیاز شدیدی نسبت به شناخت امام عصر عجل الله تعالی فرجه و معارف مهدوی داشتند؛ چرا که مردم آن دوران متأثر از افراد و جریاناتی بودند که با جعل کردن احادیث نبوی، خود را به دروغ همان منجیِ وعده داده شده می‌دانستند و سعی می‌کردند از رهگذر این جعل عنوان، برای خود جایگاه و یا حکومتی دست و پا کنند که اتفاقاً در فتنه خود به موفقیت‌هایی دست یافتند؛ مهم‌ترین این جریانات هم عباسیان بودند که با جعل احادیث پیامبر، مهدی موعود را از نسل جدشان عباس عموی پیامبر معرفی کردند و به این ترتیب، صدها سال بر مسند قدرت نشستند. جالب اسامی که برای حکام خود انتخاب می‌کردند، کاملاً هدفمند بود که نمونه‌های آن را در اسامی‌ای همچون منصور، مهدی، هادی، منتصر و مهتدیِ عباسی می‌بینیم.

اما دعای عهد را سید بن طاووس در مصباح الزائر، ابن مشهدی در المزار الکبیر، کفعمی در المصباح و البلد الامین و همچنین مجلسی در بحارالانوار و زاد المعاد نقل کرده‌اند. این امر سبب شده تا این دعا همواره بین شیعیان از اعتبار فراوانی برخوردار باشد. با نگاهی کلی به این دعای شریف در می‌یابیم امام صادق علیه‌السلام آن را ذیل چند مقطع از دوران غیبت دسته‌بندی کرده‌اند که شامل ۱. عصر غیبت ۲. وقت رجعت ۳. دوران قیام امام ۴. عصر ظهور است.

آنچه مربوط به تبیین رفتاری در عصر غیبت است عبارتند از رساندن سلام به امام، تجدید عهد روزانه با امام،‌ درخواست پیوستن درجرگه یاوران مهدی (عج)،‌ سبقت گرفتن در تحقق اوامر ایشان، درخواست دیدار امام در عصر ظهور و درخواست گشایش امر ظهور است.

درباره مقطع رجعت، در فرازی از این دعا می‌خوانیم: «اللّٰهُمَّ إِنْ حالَ بَیْنِی وَبَیْنَهُ الْمَوْتُ الَّذِی جَعَلْتَهُ عَلَىٰ عِبادِکَ حَتْماً مَقْضِیّاً فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی مُؤْتَزِراً کَفَنِی، شاهِراً سَیْفِی، مُجَرِّداً قَناتِی، مُلَبِّیاً دَعْوَهَ الدَّاعِی فِی الْحاضِرِ وَالْبادِی»؛ یعنی خدایا اگر بین من و او مرگی که بر بندگانت حتم و قطعی کردی حائل شد، کفن پوشیده از قبر مرا بیرون آور، با شمشیر از نیام برکشیده و نیزه برهنه، پاسخگو به دعوت آن دعوت‌کننده، در میان شهرنشین و بادیه‌نشین.»

درباره آنچه مربوط به قیام امام در بخش اول ظهور ایشان می‌خوانیم: «وَ اجْعَلْهُ اللّٰهُمَّ مَفْزَعاً لِمَظْلُومِ عِبادِکَ، وَناصِراً لِمَنْ لَایَجِدُ لَهُ ناصِراً غَیْرَکَ، وَمُجَدِّداً لِمَا عُطِّلَ مِنْ أَحْکامِ کِتابِکَ، وَمُشَیِّداً لِمَا وَرَدَ مِنْ أَعْلامِ دِینِکَ وَسُنَنِ نَبِیِّکَ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وآلِهِ، وَاجْعَلْهُ اللّٰهُمَّ مِمَّنْ حَصَّنْتَهُ مِنْ بَأْسِ الْمُعْتَدِینَ»؛ یعنی خدایا او را پناهگاهی قرار بده برای ستمدیدگان از بندگانت و یاور برای کسی که یاری برای خود جز تو نمی‌یابد و تجدیدکننده آنچه از احکام کتابت تعطیل شده و محکم‌کننده آنچه از نشانه‌های دینت و روش‌های پیامبرت (درود خدا بر او و خاندانش) رسیده است و او را قرار بده، خدایا، از آنان‌ که از حمله متجاوزان، نگاهش داری.» در این فراز، پناهگاه بودن امام، نصرت ایشان نسبت به مؤمنان، تجدیدکننده احکام تعطیل شده و تحکیم‌کننده قله‌های دین و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله مدنظر است.

اما درباره ویژگی امام در عصر ظهور در این فراز می‌خوانیم: «وَ اعْمُرِ اللّٰهُمَّ بِهِ بِلادَکَ، وَأَحْیِ بِهِ عِبادَکَ، فَإِنَّکَ قُلْتَ وَقَوْلُکَ الْحَقُّ: ﴿ظَهَرَ الْفَسٰادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِمٰا کَسَبَتْ أَیْدِی النّٰاسِ﴾، فَأَظْهِرِ اللّٰهُمَّ لَنا وَلِیَّکَ وَابْنَ بِنْتِ نَبِیِّکَ الْمُسَمَّىٰ بِاسْمِ رَسُولِکَ، حَتَّىٰ لَایَظْفَرَ بِشَیْءٍ مِنَ الْباطِلِ إِلّا مَزَّقَهُ، وَیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُحَقِّقَهُ»؛ خدایا به دست او سرزمین‌هایت را آباد کن و بندگانت را به وسیله او زنده فرما، به درستی که تو فرمودی و گفته‌ات حق است که: «در خشکی و دریا به سبب آنچه [از اعمال زشت] که مردم به دست خود مرتکب شدند تباهی و فتنه آشکار شده است»، خدایا ولی‌ات و فرزند دختر پیامبرت که به نام رسولت نامیده شده، برای ما آشکار کن تا به چیزی از باطل دست نیابد، مگر آن را از هم بپاشد و حق را پابرجا و ثابت کند.»

عمران و آبادانی پهنه عالم در عصر ظهور و احیای بندگان از جهل و ضلالت توسط امام، دو نکته مهمی است که در این دعا دیده می‌شود و در سایر احادیث به آن اشاره شده است.

در دعای ندبه، محوریت مهدویت با خوبان درگاه الهی است؛ به این صورت که امر مهدویت از انبیاء و اولیاء آغاز می‌شود، به ماجرا ائمه علیهم‌السلام می‌رسد و از آنجا ختم به امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه و ندبه و زاری به درگاه خداوند درباره غیبت ایشان و شوق دیدار امام می‌شود. بعد در انتهای این دعا از خداوند درخواست می‌کنیم اعمال‌مان را به واسطه امام عصر عجل الله تعالی فرجه مقبول کند.

انتهای‌پیام/