خبرگزاری برگزیده های ایران ـ مجتبی برزگر: هفته دفاع مقدس از روز گذشته ۳۱ شهریورماه آغاز شده است و تمام فعالان عرصه‌های فرهنگی و هنری در این زمینه فعالیت‌هایی را طی این هفته انجام می‌دهند، البته در طول سال هم در عرصه سینما، تئاتر و تلویزیون آثار مختلفی با موضوع دفاع مقدس تولید و ارائه می‌شوند.
برای تولید و ساخت همین آثار سینمایی و تلویزیونی مرتبط با این موضوع و همچنین موضوعات تاریخی دیگر نیاز به تجهیزات مختلف و لوکیشن‌هایی مناسب است که بتوان فضاهای مدنظر را بازسازی کرد.
در این زمینه «شهرک سینمایی دفاع مقدس» با مدیریت بنیاد فرهنگی روایت فتح، نقش بسزایی را به‌عهده دارد؛ شهرکی که در ۲۵کیلومتری شهر تهران، در مسیر اتوبان تهران به قم واقع است.
راهی جاده شدیم
برای تهیه گزارشی از شهرک سینمایی دفاع مقدس راهی جاده شدیم؛ شهرکی که همین روزها هم فیلم‌هایی جدیدی از سینمای ایران با کارگردانی هنرمندان شناخته شده سینما، در آن در دست تهیه و تولید است. از فیلم شهید شیرودی و شهید کاظمی گرفته تا «مجنون» که به زندگی شهید زین‌الدین برمی‌گردد. البته بارها بحث شده که لوکیشن تبسِ شهرک و یا مکان‌های دیگری از این مجموعه بزرگ در اختیار سریال «موسی(ع)» هم قرار بگیرد که هنوز هیچ چیزی مشخص نیست.
.
شهرکی در دل یک بیابان
شهرک در مجاورت پادگان لوجستیکی نیروی زمینی سپاه پاسداران واقع شده است. برای ورود به آن هماهنگی لازم از قبل شده بود و با کمترین اتلاف وقت وارد شهرک شدیم. از ورودی فضای بیابانی گسترده‌ای در مقابل دید قرار گرفت که البته این چشم‌انداز در پشت تعدادی سوله و پارکینگ‌های مختلف دیده می‌شد.
شناسنامه لوکیشن‌ها روی دیوار مدیریت
به سمت دفتر مدیریت شهرک سینمایی دفاع مقدس حرکت کردیم که در فاصله کمی از ورودی شهرک قرار داشت. وارد فضای اداری شدیم و بعد از سلام و احوالپرسی به اتاق مدیر رسیدیم. بخش اعظمی از دیوار مجاور میز مدیر را تابلوهای عکس از لوکیشن‌های مختلف شهرک سینمایی دفاع مقدس پوشانده بود؛ لوکیشن‌های زندان، مصر باستان، کاروانسرای بین راهی، روستای کنعان، روستای فدان، سد خاکی شهید علی‌اکبر رنجبر، مرز خرمشهر، شهر بوشهر قدیم، خاکریز دوجداره، سنگر فرماندهی، سیلوهای گندم، بیمارستان صحرایی، کانال و مسجد خین، دروازه قزوین، ریل راه‌آهن، اصطبل پرورش اسب، تگزاس و نخلستان.
بعد از لحظاتی که به تماشای جزییات اتاق مشغول بودم، محمد افلاکی مسئول شهرک سینمایی دفاع مقدس وارد شد؛ مرد جوانی که لبخند به لب داشت و صمیمانه برخورد کرد. افلاکی که قبل از برگزیده شدن به عنوان مسئول شهرک، در مسئولیت‌ها و سمت‌های مختلف حضور داشته و کاملاً نسبت به زیر و بمِ شهرک آشنایی دارد.
لوکیشن‌هایی ماندگار
به گفته افلاکی مسئول شهرک سینمایی دفاع مقدس دارای وسعت ۵۸۰ هکتار خشکی است و برخی لوکیشن‌های آن ماندگار هستند و لوکیشن‌ها و تجهیزات شهرک برای فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی استفاده می‌شوند؛ از فیلم‌های مختلفی نظیر «اخراجی‌ها»، «معراجی‌ها»، «یتیم‌خانه ایران»، «فرزند صبح» و «تنگه ابوقریب» گرفته تا مجموعه‌هایی چون «حضرت یوسف»، «پایتخت ۵» و «سوران».
مدیر شهرک سینمایی دفاع مقدس در حین حرکت‌مان به سمت انبارهای مختلف شهرک اعلام کرد که امکانات و تجهیزات این شهرک نه تنها برای فیلم‌ها و مجموعه‌هایی که در تهران ساخته می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه به شهرها و استان‌های مختلف که لوکیشن فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی‌اند هم ارسال می‌شود.
اینجا سالیانه بیش از ۷۰ فیلم، سریال، مستند و برنامه و آثار نمایشی در قالب‌های مختلف ساخته می‌شوند و شهرک سینمایی امکانات، تجهیزات و فضا را در اختیار این آثار قرار می‌دهد.
شهرک سینمایی انقلاب و دفاع مقدس را بیشتر بشناسیم
لازم است قدری درباره این شهرک بدانیم که اطلاعاتی را در اختیار ما گذاشتند تا مخاطبین در جریان آثار سینمایی و تلویزیونی که در این شهرک سینمایی ساخته و پرداخته می‌شوند قرار بگیرند، شهرکی که از سال ۱۳۷۳ با هدف پشتیبانی از فیلم‌هایی با موضوعات انقلاب و دفاع مقدس و تاریخی از سوی نیروی مقاومت بسیج تأسیس شد.
شهرک سینمایی با زمینی به مساحت تقریبی ۵۵۰ هکتار در کیلومتر ۲۵ اتوبان تهران ــ قم با فاصله حدود ۵کیلومتری فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) قرار دارد. جالب است بدانید که یکی از قدیمی‌ترین لوکیشن‌های شهرک سینمایی که مورد استفاده بسیاری از پروژه‌های دفاع مقدس قرار گرفته است، خط مقدم جبهه جنگ بوده که شامل خاکریز دوجداره با طول تقریبی ۷۰۰ متر که انواع سنگرها نیز در آن تعبیه شده است و از آنجا که در طول سالیان گذشته به‌علت انفجارات و تخریب‌های صورت‌گرفته در پروژه‌ها چندین مرحله مورد بازسازی قرار گرفته است.
بیمارستان صحرایی و ایستگاه صلواتی
قدری جلوتر برویم به بیمارستان صحرایی می‌رسیم؛ این لوکیشن با قابلیت تغییر کاربری به قرارگاه فرماندهی نیز مورد استفاده قرار گرفته است، ضمن آن‌که لوکیشن بیمارستان صحرایی دیگری کنار کاروانسرای قدیمی شهرک نیز وجود دارد که در اختیار تعدادی از پروژه‌های سینمایی قرار داده شده است.
نکته جالب دیگر این است که از آنجا که ارتش صدام بعد از عملیات فتح المبین، ایجاد میادین مین و موانع ایذایی خورشیدی، سیم خاردار، حفر کانال و… را در دستور کار خود قرار داد، از این رو شهرک سینمایی نیز برای تولید پروژه‌های سینمایی اقدام به ایجاد آن کرده است.
لوکیشن قرارگاه فرماندهی در زمینی به‌وسعت دوهزار مترمربع احداث شده و دور تا دور آن را خاکریزهای بلند پوشانده و از سمت شمال با تپه‌های مرتفع پوشیده شده و شامل یک سنگر فرماندهی و چند سنگر دیگر مختلف و یک میدان صبحگاه می‌باشد.
ایستگاه صلواتی از دیگر لوکیشن‌های این شهرک است که با ابعاد ۲۰ در ۱۷ متر و مساحت ۳۴۰ متر، نمادی از ایستگاه‌های صلواتی دوران دفاع مقدس می‌باشد که با آهن، سیمان، گونی سنگری و سقف پلیتی و شیروانی احداث شده است.
دشت تانک و میدان موانع
دشت تانک از دیگر لوکیشن‌های موجود شهرک است. این دشت وسیع برای اولین بار در سریال “در چشم باد” استفاده شد و با توجه به نیاز فیلمسازان قابل تغییر می‌باشد به‌طوری که در آن می‌توان صحنه‌های درگیری تانک‌ها و نفرات را بازسازی کرد. در این دشت تعداد زیادی ادوات و تانک منهدم‌شده نیز وجود دارد.
میدان موانع، با مساحت تقریبی ۱۵۰۰ متر جهت استفاده فیلمسازان و اردوها طراحی شده که دارای موانع متعدد آموزشی می‌باشد. یکی دیگر از نیازهای فیلمسازان دفاع مقدس برجک‌های نگهبانی است که در این شهرک امکان بهره‌برداری از برجک‌های ثابت و سیار برای فیلمسازان وجود دارد.
لوکیشن یوسف پیامبر در شهرک سینمایی انقلاب و دفاع مقدس
اما لوکیشن‌های تاریخی زیبا و منحصربه‌فردی هم دارد؛ یادمان می‌آید آخرین باری که به تبس یا همان جایی که سریال «یوسف پیامبر» ساخته شده پای گذاشتیم حرف از ساخت سریال حضرت موسی(ع) در این لوکیشن بود. لوکیشنی که بسیار نوستالژی است و می‌توان به راحتی مصر باستان را در آنجا روایت کرد.
جالب است زمانی که با محمد افلاکی مسئول شهرک سینمایی انقلاب و دفاع‌مقدس صحبت می‌کردیم به قصر فرعون، قصر زلیخا، محله برده‌فروشان، سیلوی‌های داخلی و خارجی تعدادی خیابان و کوچه، همجواری با رودخانه از لوکیشن‌های عظیمی است که در سریال «یوسف پیامبر(ع)» طراحی و احداث شده بود.
روستای فدان، سرزمین کنعان و دروازه قزوین
همچنین روستای فدان که در مجاورت شهر تِبس قرار دارد که در این سریال به‌عنوان زادگاه و محل گذران کودکی این پیامبر بود و همچنین سرزمین کنعان که در اختیار پروژه‌های دیگری همچون فیلم «غریب» که آخرین کار ساخته شده در این لوکیشن بِکر و جذاب به شمار می‌رود.
دروازه قزوین با همان شکل و شمایل زمان قدیم خود، یکی دیگر از مکان‌های تاریخی موجود در شهرک است که مورد استفاده بسیاری از پروژه‌ها قرار گرفته است. اسکله قدیمی، این اسکله اولین بار برای فیلم “باب المراد” با نام “اسکله مأمون” مورد استفاده قرار گرفت که با توجه به امکانات موجود در شهرک مانند کشتی تاریخی مورد توجه بسیاری از فیلمسازان است.
زندان شهرک
زندان قصر دیگر لوکیشن موجود در شهرک است که در سوله‌ای در شهرک ساخته شده و شامل سلول‌های مختلف و اتاق ملاقات شیشه‌ای و حیاط خلوت زندان و… است.
شهرک سینمایی کنار رشته‌کوه آراد و رودخانه کرج و دشت قرار گرفته از چشم‌اندازهای زیبا و اقلیم متفاوتی برخوردار است و کنار آن ایجاد چشم‌اندازهای مصنوعی مانند لوکیشن‌های تاریخی و دو سد و بند خاکی ایجاد شده بر زیبایی‌های آن افزوده که می‌توان از این طبیعت زیبا در ساخت پروژه‌ها استفاده برد، چرا که به‌دلیل قرار گرفتن شهرک کنار ارتفاعات کوه آراد می‌توان برای به‌تصویر کشیدن مناطق عملیاتی جبهه میانی و بخشی از جبهه جنوب را که نیاز به مناطق دارای پستی، بلندی و تپه ماهور دارند در پروژه‌های دفاع مقدس برطرف کرد.
به‌دلیل مجاورت شهرک سینمایی انقلاب و دفاع مقدس با رودخانه و شرایط مناسب برای رشد نی، نیزار وسیعی کنار رودخانه به‌وجود آمده است که می‌توان همان‌طور که در پروژه‌های بسیاری از آن استفاده شده، از آن بهره برد. از آنجا که یکی از نیازهای همیشگی فیلمسازان وجود یک منطقه سرسبز زراعی بوده است، این شهرک با اختصاص ۲۵ هکتار از اراضی شهرک نسبت به ایجاد مزرعه اقدام کرد که با استفاده از مشورت متخصصین این امر زیر کشت محصولاتی چون گندم، جو، ذرت و… قرار دارد.
تلخ‌ترین اتفاق؛ انفجار معراجی‌ها
هرجای این شهرک قدم برمی‌داریم آدمی را یادِ خاطراتی می‌اندازد از ماجرای تلخ انفجار فیلم «معراجی‌ها» که عده‌ای از بهترین عواملِ سینمای ایران جان خودشان را از دست دادند با مسئول شهرک سینمایی یادی از آن روز تلخ کردیم که هنوز هم جایِ خالی جواد شریفی‌راد به عنوان یکی از بهترین جلوه‌های ویژه میدانی جبران نشده است. تلخ‌ترین خاطراتی که برای محمد افلاکی مسئول شهرک سینمایی انقلاب و دفاع‌مقدس هم تداعی می‌شد.
قلعه تاریخی «پالمیرا» در «به‌وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا
یک مقداری قدیم‌تر این لوکیشن‌ها آدمی را یادِ اخراجی‌ها و در چشم باد و خیلی از آثار خوب سینمایی و تلویزیونی ما می‌اندازد. در حال صحبت کردن با مسئول شهرک سینمایی بودیم که چشمان‌مان به قلعه تاریخی «پالمیرا» افتاد که «به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا آن جا ساخته شد. یک قلعه جذاب و جالب که گویی همان لحظه‌های تلخ فیلم (محل سربریدن) را نشان می‌داد. البته حضور گروهی از کبوتران و پرواز آن‌های در میان ستون‌های برافراشته شده این لوکیشن تصویری زیبا در مقابل چشمان ما رقم زد.
یادگاری‌نویسی روی دکورهای تاریخی!
پس از آن و بعد از طی مسیری دیگر، به لوکیشن مجموعه «حضرت یوسف» رسیدیم که از مواد طبیعی ساخته شده بود، البته نکته ناراحت‌کننده دیدن یادگاری‌نویسی‌هایی بود که در ۲ سمت ورودی یکی از بناهای لوکیشن به چشم می‌آمد.
اگر قرار باشد شهرک سینمایی دفاع مقدس برنامه‌ای برای گردشگری و حضور مردم در لوکشین‌های مختلف داشته باشد، باید بستر فرهنگی مناسب ایجاد شود تا بازدیدکننده‌ها به لوکیشن‌ها آسیب نزنند.
نگاهی به گزارش ویدئویی
اما در گزارش ویدئویی برگزیده های ایران از شهرک سینمایی دفاع مقدس که قسمت اول آن منتشر می‌شود؛ می‌بینید:
** مجری- این روزها در شهرک سینمایی دفاع‌مقدس از فیلم شهید شیرودی و شهید کاظمی که در حال آماده‌سازی و شروع تولید است تا فیلم «مجنون» درباره زندگی شهید زین‌الدین، ساخته شده است.
محمد افلاکی مسئول شهرک سینمایی انقلاب و دفاع‌مقدس با سعه صدر و رویِ خوش سوله به سوله و لوکیشن به لوکیشن با ما همراهی کرد. اما اشک را زمانی در چشمان او دیدم که پا به دشت تانک‌ها گذاشتیم جایی که او را یادِ انفجار «معراجی‌ها» می‌انداخت. همان‌جایی که سریال «عاشورا» ساخته شده و این روزها از تلویزیون پخش می‌شود. حتی اخراجی‌ها و خوش‌رکاب؛ یادشان بخیر.
او در این لوکیشن اول یادِ آن حادثه تلخ کرد و هنرمندان بزرگی که از دست رفتند؛ محمد افلاکی صحبت‌هایش را این‌گونه ادامه داد: اینجا خیلی از پروژه‌های سینمایی کار کردند و از این محیط استقبال می‌کنند. این خاکریزها تداعی کننده جبهه‌های جنوبی است که ۸ سال مردم ما با چه زحمت و تلاشی سعی کردند یک وجب از این خاک را ندهند و این همه شهید برای این کشور به جای ماند. افتخار می‌کنیم در اینجا کار می‌کنیم.
وقتی به لوکیشن بیمارستان صحرایی رسیدیم که یک بسته کامل از همه بخش‌هایی است که فیلمسازان برای ساخت آثار دفاع‌مقدسی به آن نیاز دارند در این لوکیشن دیده می‌شود. همان نکته‌ای که محمد افلاکی هم به آن اشاره می‌کند: “چیزی که در تصویر می‌بینید نیاز به توضیح ندارد. این شهرک شکل گرفته برای دفاع‌مقدس؛ به همین خاطر نیزارها و تپه‌های ماهور و کانال‌هایی که می‌بینید علاقه به این لوکیشن را بیشتر و بیشتر کرده است.
آن‌قدر این فضا برای ساخت آثار دفاع‌مقدس، بهترین است که از فیلمسازان درخواست می‌کنیم خرابش نکنند تا همین‌طور بکر و ناب بماند. همین نیزارها و خاکریز‌هایی که احداث شده نگهداری‌شان نیاز به ریکاوری دارد. این ادوات جنگی که موجود است باعث شده یک بسته کامل اینجا شکل بگیرد و پروژه‌های دفاع‌مقدسی به استفاده از این مکان بسیار علاقه‌مندند.
آن نیزارها و موقعیت‌ها مخاطبین را حتماً یادِ فیلم «تک‌تیرانداز» و جایی که تک‌تیرانداز داستان که کامبیز دیرباز نقش او را ایفا می‌کرد اینجا شهید شد یا روزهای زندگی و قلب رقه و خیلی از کارهای دیگر. حتی بیمارستان صحرایی ما را با خودش به دهه ۸۰ و ساخت سریال «در چشم باد» و اخراجی‌ها و کلی پروژه دیگر سینمایی و تلویزیونی می‌برد.”
افلاکی در لوکیشن تبس که سریال «یوسف پیامبر» آنجا ساخته شده به این نکته اشاره کرد: آن‌قدری درخواست برای بازدید از لوکیشن تبس وجود دارد و حتی در کشورهای همسایه‌مان که در میان پروژه‌های سینمایی خودمان آن‌قدر نبوده است. نگهداری این لوکیشن به شدت برای ما هزینه‌آور است و ما سعی کردیم همیشه اینجا را سرپا نگه داریم. یادگاری که مرحوم سلحشور باقی گذاشتند. تا در آینده در بحث بازدید علاقه‌مندان و دوستان مورد استفاده قرار بگیرد و حتی سریال «حضرت موسی(ع)» که اگر بخواهند در اختیارشان قرار دهیم. (لوکیشنی که اگر امروز ساخته شود تا ۷۰، ۸۰ میلیارد هزینه آن است)
مسئول شهرک سینمایی انقلاب و دفاع‌مقدس در پاسخ به این سؤال که آیا تمهیدی برای بازدید مردم به صورت عموم خواهید داشت، این‌طور پاسخ داد: “بالأخره هر مجموعه‌ای برای اینکه نه به عنوان درآمدزایی به عنوان اینکه این اثری که همه علاقه‌مندان بتوانند ببینند پیش‌بینی می‌کند ان‌شاءالله بتوانند یک بازدید حداقلی داشته باشند. در آینده احتمال آن وجود دارد که ما بتوانیم برای علاقه‌مندان این کار را انجام دهیم.
دوربین برگزیده های ایران با ما همراه شد و به سرزمین کنعان رفتیم. سرزمینی که باز ما را با خودش به دِل داستان «یوسف پیامبر» می‌برد؛ افلاکی به این نکته اشاره کرد: این لوکیشن برای تولید سریال یوسف پیامبر ساخته شد و مرحوم سلحشور تلاش کردند این اتفاق بیفتد. بعد از آن تقریباً اگر فضا و محل فیلمبرداری به کردستان بخواهد شبیه باشد می‌آیند و آثارشان را اینجا می‌سازند. پروژه‌های زیادی از اینجا استفاده کردند و پرترددترین لوکیشن اینجا به شمار می‌رود.
پروژه «غریب» محمدحسین لطیفی آخرین پروژه‌ای بوده که اینجا کار کرده است. حتی پروژه‌هایی مثل «سوران» و «مستوران» هم اینجا آمدند. اگر اشتباه نکنم پروژه «محمد رسول‌الله» مجید مجیدی -همان شعب ابی‌طالب- اینجا ساخته شد.”
در پایان این قسمت به سمتِ زندان رفتیم و افلاکی درباره زندان قصرِ شهرک سینمایی دفاع‌مقدس برای ما صحبت کرد. او گفت: اینجا پروژه‌های سینمایی از آن استفاده می‌کنند و ما سعی کردیم با تغییرات محسوسی این مکان را به زندان قصر شبیه‌تر کنیم. تا قابل استفاده برای عوامل سینما بهتر و راحت‌تر صورت بگیرد. آخرین پروژه‌ای که اینجا کار شده پروژه «سوران» بود و سال گذشته از فضای زندان ما استفاده کردند. یک فضای کاملی از آسایشگاه‌ها، سالن ملاقات و حیاط زندان که پروژه‌ها می‌توانند خیلی راحت با تغییر کوچکی از آن بهره‌برداری کنند.
ادامه دارد… .
/