به گزارش برگزیده های ایران از یورو نیوز، هرچند آقای پوتین گفته است که این اقدام ناقض تعهدات کشورش در خصوص منع گسترش سلاحهای هستهای محسوب نمیشود، با این حال این یکی از آشکارترین تهدیدات هستهای مسکو از زمان آغاز تهاجم به اوکراین در سال گذشته به حساب میآید.
رئیس جمهوری روسیه گفت: «هیچ چیز غیرعادیای وجود ندارد؛ ایالات متحده چندین دهه است که این کار را انجام میدهد. آنها مدتهاست که سلاحهای هستهای تاکتیکی خود را در قلمرو متحدان خود مستقر کردهاند.»
با این حال کارشناسان میگویند اقدام مسکو اقدامی غیرمتعارف است، چرا که این برای اولین بار از اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی بدین سو بوده که روسیه چنین تسلیحاتی را در خارج از کشور خود مستقر میکند.
آقای پوتین اضافه کرد که با الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس، در این خصوص صحبت کرده و «ما توافق کردیم که همین کار را انجام دهیم.»
سلاحهای هستهای تاکتیکی چیستند؟
سلاحهای هستهای تاکتیکی به تسلیحاتی اطلاق میشود که نه به منظور نابود کردن شهرها، بلکه عمدتا برای کسب دستاوردهای مشخص در میدان نبرد استفاده میشوند.
این تسلیحات شامل یک کلاهک هستهای با تاثیر و ضربه محدود هستند و متفاوت از سلاح هستهای استراتژیک محسوب میشوند. این جنگافزارها انفجاری معادل ۱ تا ۵۰ کیلوتُن تیانتی تولید میکنند، این در شرایطی است که سلاحهای هستهای استراتژیک میتوانند انفجاری معادل ۱۰۰کیلوتُن تا ۱ مگاتُن تیانتی ایجاد کنند.
در واقع تسلیحات هستهای تاکتیکی برای پیروزی در نبردها (و نه جنگها) طراحی شدهاند به نحوی که به نیروهای خودی در نزدیکی جبهه آسیبی نرسد، هرچند تا کنون هیچ سلاح تاکتیکی هستهای در هیچ موقعیت جنگی استفاده نشده است.
جنگافزارهای هستهای تاکتیکی شامل بمبهای سقوط آزاد، موشکهای کوتاهبرد، گلولههای توپخانه، مینهای زمینی، موشکهای زمین به زمین یا زمین به هوا و همینطور اژدرهایی میشوند که به کلاهک هستهای مجهز هستند.
جنگافزار تاکتیکی هستهای فرانسه در دهه هفتاد میلادی که قابلیت حمل سرجنگی هستهای ۱۵ کیلوتُنی را داردآنتوان میسنر/ویکیپدیا
با توجه به پنهانکاریهای رایج روسیه در این حوزه، مشخص نیست مسکو چه تعداد از این تسلیحات را در اختیار دارد. با این وجود تخمین زده میشود روسیه حدود هزار تا ۲ هزار عدد از این سلاحها را در اختیار داشته باشد.
در زمان اوج جنگ سرد سلاحهای هستهای تاکتیکی به عنوان یکی از پایههای توازن قدرتهای اتمی در جهان محسوب میشدند و بخش بزرگی از زرادخانههای هستهای طرفین را به خود اختصاص میدادند، با این حال پس از پایان دهه هشتاد میلادی اهمیت خود را از دست دادند و محدود شدند. عمده دلیل از بین بردن بخش قابل توجهی از ذخایر استراتژیک این تسلیحات، بیم قدرتهای بزرگ از این مسئله بود که استفاده از آنها به یک رویارویی تمامعیار هستهای کمک کند.
تسلیحات تاکتیکی هستهای چه زمانی در بلاروس مستقر میشوند؟
ولادیمیر پوتین مشخص نکرده است که این تسلیحات چه زمانی به بلاروس (که با سه کشور عضو ناتو یعنی لهستان، لیتوانی و لتونی هممرز است) منتقل میشود. همچنین مشخص نیست که این سلاحها در کدام نقطه بلاروس مستقر خواهند شد. رئیس جمهوری روسیه تنها گفته است که روسیه تا اول ژوئیه ساخت یک انبار را در آنجا تکمیل خواهد کرد.
پاول پودویگ، مدیر پروژه نیروهای هستهای روسیه، نیز در این باره میگوید مشخص نیست که انبار ذخیرهسازی در حال ساخت است یا خیر.
وی دی توییتی نوشت اگر اینطور بود مکان ساخت انبارها توسط متخصصان مستقل به سرعت و با استفاده از تصاویر ماهوارهای شناسایی میشد چرا که «سه ماه [برای تکمیل آن تا ماه ژوئیه] برنامه بسیار فشردهای به نظر میرسد.»
هانس کریستنسن، مدیر پروژه اطلاعات هستهای در فدراسیون دانشمندان آمریکایی، میگوید: «این بخشی از بازی پوتین برای ترساندن ناتو است زیرا انجام این کار در بلاروس هیچ فایده نظامی ندارد».
ولادیمیر پوتین با بیان اینکه روسیه «۱۰ فروند هواپیما با قابلیت حمل تسلیحات هستهای تاکتیکی» در بلاروس مستقر شدهاند، افزوده است خدمه هواپیما از ۳ آوریل آموزش خواهند دید. او همچنین گفته است که قبلا تعدادی از سامانههای موشکی تاکتیکی اسکندر را به بلاروس منتقل کرده است که می توانند سلاحهای هستهای را پرتاب کنند.
ولادیمیر پوتین و الکساندر لوکاشنکو روسای جمهور روسیه و بلاروسآسوشیتید پرس
واکنش غرب چه بوده است؟
ایالات متحده با احتیاط به اظهارات پوتین واکنش نشان داده است. یک مقام ارشد دولت آمریکا در این خصوص گفت: «هیچ نشانهای وجود ندارد که مسکو قصد استفاده از سلاحهای هستهای خود را داشته باشد.»
همزمان مقامات ایالات متحده ابراز نگرانی کردهاند که اگر روسیه احساس کند در میدان نبرد شکست خورده است، میتواند از تسلیحات هستهای استفاده کند و برای توجیه اقدام خود هم یک «داستان جعلی» بسازد.
اوکراین نیز در واکنش به این اقدام روسیه گفته است مسکو بلاروس را به عنوان «گروگان هستهای» گرفته است. الکسی دانیلوف، دبیر شورای امنیت اوکراین، در حساب توییتر خود نوشت: «کرملین بلاروس را به عنوان یک گروگان هستهای گرفته است و این تصمیم گامی به سوی بیثباتی داخلی این کشور است.»
وی اضافه کرد اقدام جدید باعث بالا رفتن حداکثری «برداشت منفی از روسیه و انزوای پوتین در جامعه بلاروس» خواهد شد.
ولادیمیر پوتین از زمان آغاز حمله به اوکراین بارها اقدام به طرح تهدیدات هستهای کرده بود، اما این اولین بار است که از برنامهای برای استقرار تسلیحات هستهای در کشور دیگر خبر میدهد.
کمپین بینالمللی برای لغو سلاحهای هستهای (ICAN) هشدار داده است که تهدیدات هستهای باعث ایجاد احساس خطرناک عدم امنیت در مورد استفاده احتمالی از آنها میشود.
این نهاد ماه گذشته در اولین سالگرد حمله روسیه به اوکراین هشدار داده بود که هر چه عملیات مسکو در اوکراین طولانیتر شود، خطر حمله هستهای نیز متعاقبا بیشتر میشود. این درشرایطی است که ولادیمیر پوتین ماه گذشته اعلام کرد مسکو مشارکت خود در معاهده «استارت نو»، آخرین قرارداد باقیمانده میان دو قدرت هستهای اصلی جهان یعنی روسیه و ایالات متحده در خصوص کنترل تسلیحات هستهای، را تعلیق میکند.
مسکو پیشتر در ماه اوت گذشته بازرسیهای ایالات متحده از سایتهای نظامی خود را، که در چارچوب پیمان استارت نو اجرایی میشد، به حالت تعلیق درآورد.