کشف یک سیاهچاله در یک کهکشان دور با فاصله ۵۰۰ میلیون سال نوری از زمین

به گزارش خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری برگزیده های ایران، دانشمندان با استفاده از رصدخانه سوئیفت ناسا و تلسکوپ آن که در سال ۲۰۰۴ راه‌اندازی شد، سیاهچاله‌ای را در یک کهکشان دور کشف کردند که به طور مکرر ستاره‌ای شبیه به خورشید را می‌بلعد.

رصدخانه فضایی “نیل گرلز سوئیفت” (Neil Gehrels Swift Observatory) که پیش از این با نام «مأموریت انفجار پرتوی گاما سوئیفت» خوانده می‌شد، یک رصدخانه فضایی ناسا است که برای شناسایی انفجار پرتوی گاما (GRB) طراحی شده‌ است. این موشک در تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۰۴، برروی یک موشک دلتا ۲ به فضا پرتاب شد. این مأموریت توسط دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا به عنوان بخشی از برنامه کاوشگرهای متوسط ناسا (MIDEX) اداره می‌شود.

فیل ایوانز؛ اخترفیزیکدان دانشگاه لستر در بریتانیا و عضو قدیمی تیم سوئیفت، می‌گوید: سخت‌افزار، نرم‌افزار و مهارت‌های تیم بین‌المللی سوئیفت به آنها این امکان را داده است تا با حوزه‌های جدید اخترفیزیک سازگار شوند.

“ایوانز” مطالعه‌ای را در مورد یک ستاره و سیاه‌چاله گرسنه‌اش! با نام Swift J023017.0+283603 (یا به اختصار Swift J0230) انجام داد که در ۷ سپتامبر در مجله Nature Astronomy منتشر شد.

زمانی که یک ستاره به یک سیاهچاله نزدیک می‌شود، نیروهای گرانشی، جزر و مد شدیدی ایجاد کرده و این ستاره را به جریانی ازگاز تبدیل می‌کنند. اخیراً اخترشناسان به بررسی تغییرات این پدیده پرداخته‌اند که آن را اختلال جزر و مدی یا تکراری می‌نامند.

در یک نمونه از مشاهدات ناسا، جریانی را شاهد بودیم که هر ۱۱۴ روز یک‌بار اتفاق می‌افتد که ناشی از چرخش ستاره‌ای غول‌پیکر به دور سیاهچاله‌ای با جرم ۷۸ میلیون برابر خورشید است یا یک جریان دیگر که هر ۹ ساعت یک‌بار اتفاق می‌افتد که در اطراف سیاهچاله‌ای با جرم ۴۰۰ هزار برابر خورشید اتفاق می‌افتد.

در ۲۲ ژوئن ۲۰۲۲، تلسکوپ پرتو ایکس ماهواره (XRT) (تلسکوپ پرتو ایکس (XRT) تلسکوپی است که برای مشاهده اشیاء از راه دور در طیف پرتو ایکس طراحی شده‌است. از آنجا که اتمسفر زمین برای پرتوهای ایکس محیطی مات و کدر است، لازم است که تلسکوپ‌های پرتو ایکس در ارتفاع بالا، بر روی بالون‌ها، موشک‌ها یا ماهواره‌های مصنوعی نصب شوند) برای اولین بار Swift J0230 را ضبط کرد. این کهکشان در فاصله ۵۰۰ میلیون سال نوری از ما در صورت فلکی شمالی مثلث روشن شد.

ایوانز و تیمش فکر می‌کنند که J0230 دچار یک شکست جزر و مدی مکرر در یک ستاره شبیه به خورشید شده است و به دور سیاهچاله‌ای با جرم بیش از ۲۰۰ هزار برابر خورشید می‌گردد؛آنها تخمین می زنند که ستاره در هر گذر به اندازه حدود سه برابر جرم زمین را از دست می‌دهد.

سوئیفت (ماهواره رصدگر) در ابتدا برای مطالعه انفجارهای پرتو گاما و قوی‌ترین انفجارهای کیهان طراحی شده بود. با این حال، از زمان پرتاب این ماهواره، دانشمندان به توانایی آن در مطالعه تعداد زیادی از اجرام آسمانی، مانند اختلالات جزر و مدی و دنباله‌دارهاپی برده‌اند.

/