غزال زیاری: NGC۴۶۳۲ که حدود ۵۶ میلیون سال نوری از ما دور است، در محاصره حلقه بزرگی از گاز قرار دارد و با زاویهای شیبدار نسبت به صفحه یک کهکشان به دور آن میچرخد. اما چرا تا امروز این پدیده رویت نشده بود؟ چون در بیشتر طیفهای الکترومغناطیسی نامرئی بوده و تنها زمانی دیده میشود که با تلسکوپهای رادیویی به آسمان خیره شویم.
این اکتشاف میتواند NGC ۴۶۳۲ را در دستهای از کهکشانهای بسیار نادر، تحت عنوان کهکشانهای حلقهای قطبی قرار داده و در عین حال نشان میدهد که این دسته کهکشانها، تا آن اندازه که ما فکر میکردیم نایاب نیستند. به علاوه NGC ۴۶۳۲ حکایت از آن دارد که ما به شیوه اشتباهی به کهکشانها نگاه میکردهایم.
کهکشانهایی که نایاب نیستند
ناتان دگ، اخترفیزیکدان دانشگاه کوئینز کانادا گفته:« یافتهها نشان میدهد که یک تا سه درصد کهکشانهای نزدیک به ما، احتمالا دارای حلقههای قطبی گازی هستند که به مراتب بزرگتر از چیزی است که تلسکوپهای نوری نشان میدادند. کهکشانهایی با حلقههای قطبی، احتمالا بسیار رایجتر و بیشتر از آن چیزی که تا پیش از این تصور میشد، هستند.»
او ادامه داد:« البته این اولین باری نیست که ستارهشناسان چنین کهکشانهایی با حلقههای قطبی را مشاهده میکنند ولی NGC ۴۶۳۲ اولین کهکشانی است که با رهیاب آرایه کیلومتر مربعی استرالیا (ASKAP) رویت شده و در نتیجه احتمالا در آینده مشاهدات بیشتری را از آن خواهیم داشت.»
کهکشانهایی با حلقههای قطبی
کهکشانهایی با حلقههای قطبی به مراتب زیباتر از چیزی هستند که تصور میکنیم: کهکشانهایی با حلقهای از گرد و غبار، گاز و ستارههایی که به دورشان میچرخند و یا نزدیک قطبهای آن هستند؛ یعنی دقیقا عمود بر صفحه کهکشانی
آنها بسیار زیبا و دیدنی هستند و با حلقههای زیبا و پرزرق و برقشان، شبیه ایستگاه فضایی فون براون به نظر میرسند. ما نمیدانیم که این کهکشانها چطور به این شکل درآمدهاند ولی در حال حاضر دو نظریه در این باره وجود دارد:
بیشتر بخوانید:
- نشانگر بمب اتم در بدن انسان چیست؟
- پرده از اسرار نقاشیهای مصر باستان برداشته شد!
نظریه اول این است که مواد از طریق فضای بین کهکشانی در امتداد شبکه کیهانی حرکت میکنند و در مداری دور کهکشان قرار میگیرند و بخشی از آن را تشکیل میدهند و نظریه دوم که بیشتر مورد پذیرش است این است که این حلقهها از موادی تشکیل شدهاند که به صورت گرانشی از کهکشان دیگری که به کهکشان حلقهای قطبی نزدیک شده و با آن برهم کنش داشته، در اطراف کهکشان حلقهای قرار گرفتهاند.
جالب توجه اینجاست که این کهکشانها از نوع عدسی شکل و بیضویاند و حلقههای قطبی دارند. این کهکشانها، مبهم و بدون ساختارند و برخلاف آنچه در کهکشانهایی مثل کهکشان راهشیری میبینیم، بازوهای مارپیچ مشخصی ندارند.
مشاهدات نوری حکایت از آن دارد که حلقههای قطبی تقریبا ۰.۵%فضای نزدیک کهکشانهای عدسی شکل را در بر میگیرند ولی در کیهان چیزهایی به مراتب بیشتر از آنچه چشمهای محدود انسان میبیند، وجود دارند. با این وجود دگ و تیمی از ستارهشناسان بینالمللی، لزوما انتظار یک حلقه پنهان قطبی در اطراف کهکشان مارپیچی NGC ۴۶۳۲ را نداشتند.
این مورد در دادههای جمعآوری شده در بررسی WALLABY، که با استفاده از آرایه کیلومترمربعی استرالیایی Pathfinder انجام شد و با نصب یک تلسکوپ رادیویی آرایهای در صحرای غربی استرالیا، مشاهده شد.
هدف WALLABY این است که صدها هزار کهکشان در آسمان جنوبی را در راستای تعیین نحوه توزیع گازها مورد بررسی قرار دهد.
باربل کوریبالسکی، ستارهشناس سازمان تحقیقات علمی و صنعتی مشترکالمنافع استرالیا (CSIRO) در این باره گفت:« NGC ۴۶۳۲ یکی از دو کهکشان حلقهای قطبی است که ما از ۶۰۰ کهکشانی که در اولین بررسی کوچکمان مورد نقشهبرداری قرار دادیم، شناسایی شده است. با استفاده از ASKAP در سالهای آتی امیدواریم تا بتوانیم بیش از ۲۰۰ هزار کهکشان مملو از هیدروژن را شناسایی کرده و در عین حال چندین کهکشان غیرعادی دیگر مثل کهکشانهایی با حلقههای قطبی را مشاهده کنیم.»
بلافاصله نمیتوان با مشاهده NGC ۴۶۳۲ دریافت که کهکشانهای حلقه قطبی، چطور صاحب حلقه میشوند؛ اما این کهکشان و همچنین NGC ۶۱۵۶، دومین کهکشان مارپیچی حلقهای قطبی که تیم مشاهده کرده، نشان میدهد که ممکن است تعداد زیادی از چنین کهکشانهایی در آنجا وجود داشته باشد که ما هنوز آنها را نیافتهایم.
درعین حال این میتواند نشان دهد که مکانیزم شکلگیری کهکشانهای مارپیچی حلقهای قطبی متفاوت با کهکشانهای حلقهای قطبی قبلی است.
اعضای این تیم امیدوارند در مشاهدات آتی، تعداد بیشتری از این کهکشانهای رمزآلود شناسایی شوند؛ باید مشخص شود که آیا نوع حلقه (گازی یا پر از ستاره) به ساختار کهکشان میزبان مرتبط است یا خیر و در عین حال نگاه دقیقتری به NGC ۴۶۳۲ و NGC۶۱۵۶ انداخته شود.
محققان در این باره نوشتند:« با مشاهدات بیشتر و مدلهای پیچیدهتری که از این دو کهکشان به دست میآیند، میتوان پارامترهای مولد حلقه را محدود کرد. درک اینکه آیا اینها ناشی از فعل و انفعالات هستند یا افزایش میزان گازها، محدودیتهایی را برای شکلگیری و تکامل کهکشانها ایجاد میکند.»
منبع: sciencealert
۲۲۷۲۲۷
