به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران، تغذیه با شیر مادر یکی از موثرترین راه‌ها برای تضمین سلامت و بقای کودک است. با این حال، بر خلاف توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت، کمتر از نیمی از نوزادان زیر ۶ ماه به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند.
چرا شیر مادر برای نوزاد مفید است؟
- شیر مادر برای نوزاد، ایمن، تمیز و حاوی آنتی بادی (پادتن)هایی است که به محافظت در برابر بسیاری از بیماری‌های رایج دوران کودکی کمک می‌کند.
- شیر مادر تمام انرژی و مواد مغذی مورد نیاز نوزاد را در ماه‌های اول زندگی تامین می‌کند و تا نیم یا بیشتر از نیازهای تغذیه‌ای کودک را در نیمه دوم سال اول زندگی و تا یک سوم نیازهای نوزاد را در طول سال دوم تامین می‌کند.
- مطالعات نشان داده که کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند در تست‌های هوش بهتر عمل می‌کنند، کمتر احتمال دارد اضافه وزن یا چاقی داشته باشند و در آینده کمتر مستعد ابتلا به دیابت هستند.
- خطر مرگ و میر ناشی از اسهال و سایر عفونت‌ها ممکن است در نوزادانی که اصلاً از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند، افزایش یابد.
- شروع زودهنگام شیردهی، در عرض یک ساعت پس از تولد، نوزاد را از ابتلا به عفونت محافظت می‌کند و مرگ و میر نوزادان را کاهش می‌دهد.
- سوءتغذیه کودکان در سال‌های اول زندگی علت ۴۵ درصد مرگ و میر کودکان است و تغذیه با شیر مادر باعث جلوگیری از مرگ و میر بر اثر سوءتغذیه می‌شود.
- مکیدن سینه مادر به رشد فک نوزاد کمک می‌کند و کودکی که دارای فک محکمی باشد، دندان‌های سالمی خواهد داشت.
- مشکلات روانشناختی و رفتاری و یادگیری در کودکانی که شیر مادر می‌خورند کمتر است.
- تغذیه با شیر مادر نیازهای عاطفی شیرخوار را برطرف می‌کند و ارتباط عاطفی مادر و نوزاد را افزایش می‌دهد. در آغوش گرفتن نوزادان به آنها احساس امنیت و آرامش می‌دهد؛ به علاوه تغذیه با شیر مادر باعث آزادشدن هورمون «اوکسی توسین» در بدن مادر می‌شود که این هورمون علاوه بر تحریک انقباضات رحم و جاری شدن شیر، باعث افزایش پیوند عاطفی بین مادر و فرزند می‌شود؛ شیر دادن مادر و برقراری این پیوند عاطفی بین نوزاد و مادر، به قدری اهمیت دارد که مطالعات نشان داده احتمال مرگ و میر نوزادانی که در آغوش گرفته نشده بودند بیش از نوزادانی است که ارتباط پوست به پوست با مادر خود داشته‌اند.
- شیر مادر حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین A است که برای حفظ و ارتقای سلامت بینایی کودک ضروری است به همین دلیل تغذیه با شیر مادر نوزاد را در برابر اختلالات بینایی محافظت می‌کند.
شیرمادر همچنین فوایدی برای مادر نیز دارد از جمله این که خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان در زنانی که شیر می‌دهند کمتر است.
چگونه به نوزاد خود شیر بدهیم؟
برخی مادران در روزهای اول تولد فرزندشان، مشکلاتی در شیردهی دارند که با اصلاح نحوه شیردهی، برطرف می‌شود. مادران باید در یک تا دو هفته اول شیردهی توجه خاصی به نحوه در آغوش گرفتن نوزاد و پستان گرفتن او داشته باشند. اگر نحوه در آغوش گرفتن نوزاد و پستان گرفتن او مطلوب باشد مانع زخم شدن نوک پستان‌ها می‌شود و مکیدن صحیح نوزاد نیز تولید شیر را بیشتر و مشکلات شیردهی را برطرف می‌کند. بعضی نوزادان از بدو تولد می‌توانند پستان را به خوبی بگیرند و بمکند اما برخی احتیاج به کمک و تمرین بیشتر دارند. علاوه بر اطلاعات و مهارت مادر هماهنگی، مهارت، خلق‌وخو و شرایط فیزیکی خاص نوزاد نیز از عوامل مهم موفقیت در شیردهی به شمار می‌آیند. ۶ هفته اول زندگی نوزاد، دوره عادت کردن مادر و شیرخوار به شیردهی است و آنها با هم وضعیت‌های مناسب را پیدا می‌کنند.
وضعیت مادر در شیردهی باید چگونه باشد؟
مادر باید جای مناسب و راحتی داشته باشد؛ زیرا چند ساعت در روز را برای شیردادن صرف می‌کند بنابراین مهم است که وضع و حالت خود را طوری انتخاب کند که بتواند به راحتی نوزاد را در آغوش گرفته و به پستان بچسباند و مجبور نباشد برای این کار به عضلات خود فشار بیاورد. او می‌تواند در حال نشسته، خوابیده به پشت یا پهلو، به نوزاد خود شیر بدهد.
وضعیت در آغوش گرفتن نوزاد، یکی از مرسوم‌ترین روش‌های نگهداری نوزاد برای شیردهی است. برای این که مادر راحت باشد به وی توصیه می‌شود در پشت کمر، پشت شانه‌ها، زیر آرنج دستی که با آن نوزاد را نگه داشته و نیز روی ران خود بالش بگذارد تا کودک را بالا نگه دارد. در این حالت مادر، نوزاد را باید طوری در آغوش بگیرد که سر او روی بازوی مادر یا در فرورفتگی داخل آرنج، هر کدام که راحت‌تر است قرار گیرد. نوزاد به پهلو می‌خوابد. رویش به طرف مادر بوده و کاملاً به مادر چسبیده است. پشت او به وسیله ساعد مادر نگهداری می‌شود.
در صورتی که مادر به پشت بخوابد و شیر دهد استفاده از بالش یا چیزی نظیر آن برای نگهداری نوزاد می‌تواند شیردهی را آسان‌تر کند. در وضعیت خوابیده مادر می‌تواند به یک پهلو متمایل شود و از یک پستان شیر دهد، سپس به پهلوی دیگر متمایل شده و از پستان دوم شیر بدهد. گذاشتن یک بالش زیر سر مادر از واجبات است. بعضی از مادران ترجیح می‌دهند چندین بالش را زیر بالاتنه و سر خود بگذارند تا این قسمت از بدن آنها بالاتر باشد. وقتی بالش پشت مادر نباشد معمولاً او به جای این که نوزاد را به طرف خود بیاورد روی او خم می‌شود. یک بالش در زیر ران مادر، احساس راحتی و آرامش وی را بیشتر می‌کند.
آیا شیر مادر برای نوزاد کافی است؟
بهترین راه برای تشخیص کافی بودن شیرمادر در درجه اول وزن کردن شیرخوارو رسم منحنی رشد او است بنابراین مادر باید از پزشک و یا کارکنان بهداشتی درمانی بخواهد که در هر بار مراجعه، منحنی رشد فرزندش را روی کارت رشد او ترسیم کنند.
نوزادان پس از تولد حدود ۳ تا ۸ درصد وزن خود را از دست می‌دهند اما نوزادانی که خوب شیر می‌خورند از روز پنجم به بعد وزن می‌گیرند که معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ گرم در روز است و معمولاً در ۱۰ تا ۱۴ روزگی (حداکثر ۳ هفتگی) به وزن تولد خود و حتی بالاتر هم می‌رسند.
بعضی شیرخواران ممکن است در طول یک هفته آهسته‌تر وزن بگیرند ولی در هفته‌های بعد آن را جبران کنند بنابراین وزن‌گیری ماهانه مهم است.
این که نوزادی از روز چهارم حداقل ۶ بار در روز ادرار و سه تا هشت بار مدفوع در شبانه روز داشته باشد نشان می‌دهد که شیر مادر برای او کافی است.
/