۶۲ کیلومتر ریل‌گذاری تا تکمیل کریدور شمال-جنوب از جلفا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری برگزیده های ایران،‌کریدور شمال–جنوب که روسیه و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز را از مسیر ایران به آب‌های آزاد و در نهایت به هند متصل می‌کند، از چند شاخه تشکیل شده است؛ شاخه شرقی از شمال‌شرق ایران وارد آسیای مرکزی شده و سپس به روسیه می‌رسد؛ شاخه دریایی از مسیر دریای کاسپین عبور می‌کند و شاخه غربی از قفقاز می‌گذرد که در کنار اتصال به روسیه در صورت راه‌اندازی بازگشایی مسیر نخجوان-ارمنستان، مزیت دسترسی ایران به دریای سیاه و اروپا را نیز به همراه دارد.

برای تکمیل کریدور شمال-جنوب در شاخه غربی، خط‌آهن رشت-آستارا ۱۶۵ کیلومتر ریل‌گذاری و تملک اراضی گران قیمت نیاز دارد که تاکنون نیز پیشرفت چندانی نداشته است. برآوردها حاکی از آن است که تکمیل این مسیر حداقل شش سال زمان خواهد برد. اما برخلاف مسیر رشت-آستارا، مسیر جلفا در همان شاخه غربی تنها به ۶۲ کیلومتر ریل‌گذاری نیازمند است که می‌تواند تا پیش از احداث مسیر رشت-آستارا کشور را از مزایای کریدور شمال-جنوب بهره‌مند سازد.

همچنین با توجه به شرایط کنونی منطقه قفقاز و تحولات و حوادث پس از جنگ دوم قره‌باغ (۲۰۲۰) ازجمله طرح کریدور زنگزور یا مسیر ترامپ و تهدیدهای ژئوپلتیک و ژئواکونومیک حیاتی آن برای جمهوری اسلامی ایران، ضروری است هرچه سریع‌تر شاخه غربی کریدور شمال-جنوب از مسیر جلفا راه‌اندازی شود.

این امر موجب گسترش نفوذ و تأمین منافع ایران در قفقاز شده و طرح مسیر ترامپ را نیز خنثی می‌کند؛ چراکه هدف شرکت آمریکایی از سرمایه‌گذاری در مسیر ترامپ کسب سود است و در صورت بهره‌برداری از مسیر جلفا در ایران و انتقال بخشی از ترانزیت بار به آن، احداث مسیر ترامپ عملاً توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهد.

نقشه۱: نقشه خطوط ریلی قفقاز

راه‌‌آهن جلفا به‌عنوان، قدیمی‌ترین خط ریلی ایران، به شبکه ریلی جمهوری خودمختار نخجوان متصل است. پیش از وقوع جنگ اول قره‌باغ (۱۹۸۸-۱۹۹۴) میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و در پی آن قطع و تخریب خطوط ریلی میان این دو کشور، ایران از طریق جلفا به روسیه و در شاخه دیگر از طریق نخجوان به ارمنستان، گرجستان و دریای سیاه دسترسی ریلی داشت. همچنین در زمان دفاع مقدس نیز که بنادر جنوب و خلیج فارس درگیر جنگ بودند، حدود ۷۰ درصد واردات ایران از راه‌آهن جلفا صورت می‌گرفت. اکنون این ظرفیت همچنان وجود دارد که با بهره‌گیری از زیرساخت‌های موجود در منطقه و با صرف کمترین هزینه و زمان، مسیر کریدور شمال–جنوب از راه جلفا تکمیل شود.

نقشه ۲: خط زیلی اتصال نخجوان به جمهوری آذربایجان از خاک ایران

در حال حاضر خط‌آهن در نخجوان تا شرق این منطقه یعنی شهر اردوباد وجود دارد؛ لذا کافی است این خط با احداث یک پل به طول ۳۶۰ متر از اردوباد وارد سیه‌رود درخاک ایران شده و پس از ۶۲ کیلومتر ریل‌گذاری به شهر آغبند در جمهوری آذربایجان متصل شود. در این صورت، ایران علاوه بر دسترسی ریلی به روسیه، به شبکه ریلی جمهوری آذربایجان نیز متصل خواهد شد؛ موضوعی که می‌تواند بستر گسترش روابط تجاری و در نهایت تعاملات سیاسی را نیز فراهم آورد.

از این‌رو، ضرورت دارد دولت برای بهره‌برداری سریع‌تر از مزایای اقتصادی و سیاسی این مسیر، با اجرای ۶۲ کیلومتر ریل‌گذاری، هرچه زودتر نسبت به فعال‌سازی مسیر جلفا-نخجوان-سیه‌رود-آغ‌بند اقدام کند.

/