سه نوع نگاه به جریان «اربعین حسینی»

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، بسیاری به اربعین نگاه مناسکی و آیینی دارند و به فراخور همین نگرش، برخوردشان  به همان سبک و سیاق‌ مناسک مذهبی است. برپایی مواکب، برگزاری هیئات مذهبی، کمک‌های مؤمنانه به زائران، راه‌اندازی دسته‌های عزاداری که همگی حاکی از نگاه عزاداری به اربعین حسینی است. 

در این بین اندیشمندانی پا را فراتر گذاشتند و ضمن حفظ آداب و مناسک مذهبی، از منظری تمدنی به مسئلۀ اربعین نگریستند و آن را جریانی دانستند که بناست در دل این عصر مدرن و سبک زندگی مدرن که غرب به خورد ملت‌ها داده و سبب شده مردم هرچه بیشتر از محوریت توحید خارج شوند، سبک زندگی الهی را تجدید بنا کند.

  در این نوع سبک زندگی، توحید و ولایتِ عترت، محور هستند و مردم نیز حول این محور  جامعه‌ای آرمانی شکل می‌دهند که بروز آن را در پیاده‌روی اربعین مشاهده می‌کنیم؛ گزاره‌هایی مثل مواسات، همدلی، ایثار، محبت، مودت، مردم‌داری، مهمان‌نوازی و بسیاری از خصلت‌های نیک، اساس جامعۀ اربعینی را شکل داده‌اند. بنابراین به اذعان این دست اندیشمندان، اربعین‌ها در این دهۀ اخیر یک اعجاز خداوندی است که از ابتدای تاریخ بشریت تاکنون به این گستردگی سابقه نداشته است، همچنان که در ماجرای اربعینی شاهد تشکیل جبهه‌ای عظیم و صف‌بندی آنان برای مبارزه و حذف ظلم و استبداد و بعد زمینه‌سازی برای آن تمدن وعده‌داده شده خداوندی در آخرالزمان هستیم، همان تمدنی که با ظهور منجی بشریت امام زمان عجّل ‌الله تعالی فرجه تحقق می‌یابد. 

درجۀ بالاتر از لایۀ تمدنی، جنبۀ «نوری» است؛ به این معنا که اصل جریان اربعین، تابش نور ملکوتی خداوند بر اهل دنیا و ایجاد تحولی روحی در جامعۀ پاک‌طینتان عالم است. این نور هرچند به چشم سر برای عموم دیده نمی‌شود، اما با قلب درک می‌شود و بر رفتارها اثر می‌گذارد. در احادیث از این جنبه با عنوان «معرفت به نورانیت» یاده شده است. از این منظر است که جنس رفتار مردم در ایام منتهی اربعین ارتقاء می‌یابد و نور اربعین به قدری جاذبه دارد که افراد تمام سختی‌های راه را تحمل می‌کنند، اما در عین حال با شادی و لذت به سمت حرم امام حسین علیه‌السلام یا منبع نور حرکت می‌کنند. جالب است که خداوند در آیات متعددی از قرآن از نور و رفتار در قبال این نور یعنی تبعیت از آن سخن گفته، اما معمولاً ما با این نوع تفاسیر آسمانی کاری نداریم و به جنبه‌های اجتماعی آیات می‌پردازیم. 

به عنوان نمونه در آیۀ۱۵۷ می‌خوانیم «فَالَّذینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُون‏»؛ پس کسانى که به او (پیامبر صلی الله علیه و آله) ایمان آوردند و (در تمام زمان‌ها) او را حمایت کردند و یاری‌اش دادند و از نورى که بر او نازل شده پیروى کردند آنها اهل فلاح هستند.» در این آیه از ولایت امیر مؤمنان و اهل بیت وحی با مفهوم «تبعیت از نور» یاد شده است، همچنان که امام صادق علیه‌السلام فرمود «النُّورُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ- عَلِیٌّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهُ ع.»؛ یعنی نور در این موضع از آیه، علی امیرالمؤمنین و ائمه علیهم‌السلام است.» (الکافی، ج۱، ص۱۹۴) با این نوع نگاه، مردمی که در مراسم اربعین حضور می‌یابند، به پیروی از این نور ملکوتی و با پای دل، قدم در مسیر محضریت امام حسین علیه‌السلام بر می‌دارند. بنابراین تمام رفتارهای اربعینی و حس اربعینی همان تأثیر نور ولایت عترت به ویژه امام حسین علیه‌السلام است.  

انتهای‌پیام/