برد یا باخت بایدن؛ تحلیل نیویورک تایمز از توافق تهران-ریاض

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی درباره توافق عادی‌سازی روابط ایران و عربستان و برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میان دو کشور نوشت: این یکی از پیچیده‌ترین تحولاتی است که هر کسی ممکن بود تصور کند؛ تغییری که باعث شد همه در پایتخت‌های جهان توجهشان به آن جلب شود. متحدان و رقبایی که سال‌هاست کنترل دیپلماسی را در دست داشته‌اند، حداقل در حال حاضر کنترل امور از دستشان خارج شده است.

نیویورک تایمز در ادامه نوشت: آمریکایی‌ها که در مدت سه چهارم قرن گذشته بازیگران اصلی در خاورمیانه بوده‌اند و تقریبا همیشه، در هر اتفاقی که افتاده حضور داشته‌اند، حالا در لحظه تغییری چشمگیر خود را در حاشیه می‌یابند. چینی‌ها که سال‌ها نقشی ثانویه در منطقه داشتند، یک‌باره، به بازیگر جدیدی در قدرت‌نمایی تبدیل شده‌اند. اسراییلی‌ها که در قبال دشمنان مشترکشان با عربستان در تهران، چاپلوسی آن‌ها را می‌کردند، حالا در تعجبند که این موضوع آن‌ها را در چه موقعیتی قرار می‌دهد.

در ادامه این گزارش آمده است: اِیمی هاثورن، معاون تحقیقاتی گروه پروژه دموکراسی خاورمیانه در واشنگتن در این باره می‌گوید، «این موضوع مهمی است. بله، آمریکا نمی‌توانست در حال حاضر چنین توافقی با ایران انجام دهد، به ویژه الان که روابطی نداریم. اما به طور کلی، موفقیت بزرگ و مهم چین آن را از نظر دیپلماتیک به جمع جدیدی وارد می‌کند و تمامی دستاوردهای آمریکا در منطقه از زمان روی کار آمدن دولت بایدن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.»

این روزنامه در ادامه نوشت که تحلیل‌گران مستقل می‌گویند، با توجه به دهه‌ها رقابت شدید میان ایران و عربستان برای هدایت خاورمیانه و جهان گسترده‌تر اسلام،‌ معلوم نیست که آشتی دوباره میان این دو کشور تا چه حدی پیش برود و تصمیم برای بازگشایی سفارت‌ها که در سال ۲۰۱۶ انجام شد، تنها گام اول خواهد بود.

در گزارش این روزنامه با ادعایی علیه نقش ایران در منطقه مطرح شده است: طبق آن‌چه سعودی‌ها به آمریکا گفته‌اند، راه‌گشای این توافق، تعهد ایران نسبت به این بود که حملات بیشتر به عربستان سعودی را متوقف و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی را که به عربستان حمله کرده‌اند، کاهش دهد . ایران و عربستان سعودی جنگی نیابتی در یمن داشته‌اند که در آن،‌حوثی‌های متحد تهران هشت‌ سال با عربستان سعودی جنگیدند. آتش‌بسی مذاکره‌شده با حمایت سازمان ملل و دولت بایدن در سال گذشته، تا حد زیادی باعث متوقف شدن خصومت‌ها شد.

این گزارش می‌افزاید: عربستان سعودی، سال‌ها به دنبال پایان دادن به خصومت‌ها با ایران بوده است که اول از طریق مذاکرات بغداد انجام شد که در نهایت هم راه به جایی نبرد. مقامات دولت بایدن گفتند که سعودی‌ها به آن‌ها درباره مذاکرات در پکن اطلاع داده بودند اما آمریکایی‌ها تردید داشتند که ایران به تعهدات جدیدش عمل کند.

نیویورک تایمز در بخش دیگری از این گزارش با توجه به تحولات اخیر روابط واشنگتن-ریاض در پی رخ‌دادهایی همچون قتل جمال خاشقجی، خبرنگار آمریکایی در سفارت عربستان در ترکیه نوشت: دنیل سی.کورتز، سفیر پیشین آمریکا در اراضی اشغالی و مصر گفت که «این تغییرات ناشی از توافقی که با کمک چین انجام شده است،‌ هنوز چالشی برای دولت بایدن ایجاد می‌کند که ترجیح می‌دهد روی جای دیگری متمرکز باشد». به گفته او،‌ « این موضوع نشان‌دهنده زیرکی چین در بهره‌بردن از خشم عربستان سعودی نسبت به آمریکا و بازتاب این واقعیت است که سعودی‌ها و ایرانی‌ها مدتی بوده است که در حال مذاکره بوده‌اند. این موضوع همچنین گواه سیاست تاسف‌بار آمریکا است.»

نیویورک تایمز در ادامه درباره دیدگاه رژیم صهیونیستی درباره این توافق نوشت: چین در زمانی عربستان سعودی و ایران را به یکدیگر نزدیک کرد که اسراییل امیدوار بود آمریکا آن را به عربستان نزدیک کند. اسراییل که در اواخر دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، طی توافقی موسوم به توافق ابراهیم با امارات متحده عربی و بحرین، کشورهای حاشیه خلیج فارس روابط دیپلماتیک برقرار کرد، مشتاقانه می‌خواهد با عربستان سعودی هم توافق کند. چنین اتفاقی تغییری اساسی در وضعیت اسراییل در همسایگی پر خصومت آن ایجاد کرده و به طور موثری به دهه‌ها انزوای آن در جهان عرب پایان می‌دهد.

نیویورک تایمز در این باره می‌افزاید، «خواسته‌های سعودی‌ها بیش از چیزی بوده است که واشنگتن آماده تامین آن باشد. سعودی‌ها در ازای ایجاد روابط رسمی با اسراییل، خواستار تضمین‌های امنیت، کمک به توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز و کاهش محدودیت‌های فروش تسلیحات آمریکا شده‌اند.»

همچنین در این گزارش آمده است: ایران با روی آوردن به پکن برای میانجیگری روابط با سعودی‌ها در حال ارتقای جایگاه چین در منطقه و به دنبال خروج از انزوای ایجاد شده از سوی واشنگتن است. امید و آرزوهای اسراییل نیز برای ایجاد ائتلافی ضدایرانی با عربستان سعودی در منطقه از هم گسیخته است.

۳۱۰۳۱۰