به گزارش برگزیده های ایران اندیشکده کوئینسی در مقاله ای در خصوص مخالفت ترکیه با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو نوشت: مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه قرار است این هفته با آنتونی بلینکن همتای آمریکایی خود در واشنگتن دیدار کند. انتظارات کمی در میان ناظران وجود دارد که این دیدار با حفظ فاصله دولت بایدن از آنکارا به دلیل اتهامات نقض حقوق بشر و روابط گرم فزاینده این کشور با مسکو، هر یک از مسائل باقیمانده را در روابط دوجانبه حل کند.
ترکیه مجدداً بر موضع سازش ناپذیر خود را در قبال عضویت سریع سوئد و فنلاند در ناتو تأیید کرده است و زمینه را برای رویارویی با پیامدهای بلندمدت جدی برای آنکارا و ائتلاف آماده کرده است.
ابراهیم کالین، سخنگوی رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، روز شنبه گفت که آنکارا “در موقعیتی” نیست که درخواست سوئد در ناتو را تا زمانی که به همه نگرانیهای ترکیه رسیدگی نشود، تایید کند. وی با اشاره به اینکه سیستم قضایی سوئد باید تعریف قانونی خود از تروریسم را تغییر دهد تا ترکیه مخالفت خود را با الحاق استکهلم لغو کند، افزود: «اگر آنها بخواهند قبل از نشست ناتو در ماه ژوئن به ناتو بپیوندند، مشکل زمانی داریم که مستلزم تایید اتفاق آرا همه کشورهای عضو است.
استکهلم و هلسینکی به طور همزمان در ماه مه ۲۰۲۲ با استناد به واقعیت های امنیتی جدید ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه، درخواست هایی را برای پیوستن به این ائتلاف ارائه کردند. روند الحاق آنها، که ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در تابستان گذشته اطمینان داد که سریعترین روند در تاریخ این ائتلاف خواهد بود، در میان مخالفتهای حلنشده ترکیه برای مدت نامعلومی به تعویق افتاده است.
بیشتر بخوانید:
اردوغان: سوئد و فنلاند برای رسیدن به ناتو، باید ۱۳۰تروریست را تحویل دهند
بایدن به این شرط به اردوغان اف ـ۱۶ میدهد
مقامات آنکارا گفتند که دو کشور شمال اروپا به پناه دادن به شبهنظامیان کرد ادامه دادهاند و رئیسجمهور اردوغان تاکید میکند که درخواستهای الحاق آنها تا زمانی که با استرداد افرادی که مقامات ترکیه به اتهام تروریسم به دنبال آنها هستند، نمیتواند پیش برود. با این حال، دادگاههای سوئد و فنلاند چندین درخواست استرداد را رد کردهاند، از جمله درخواستی که گزارش شده مربوط به روزنامهنگار مخالف تبعیدی بولنت کنس است. چاووش اوغلو این اقدام را یک تحول “بسیار منفی” خواند و تاکید کرد که دو کشور شمال اروپا گام های کافی برای برآوردن شرایط سخت ترکیه برای رفع مخالفت خود با الحاق خود برنداشته اند. چاووش اوغلو گفت: ما دیگر نمیخواهیم سخنان خوبی از سوئد و فنلاند بشنویم، میخواهیم گامهای ملموسی ببینیم.
اولف کریسترسون نخست وزیر سوئد در اوایل سال جدید گفت که کشورش تمام تلاش خود را برای رفع نگرانی های آنکارا انجام داده است، حتی در حالی که مقامات ترکیه همچنان اصرار دارند که استکهلم به اندازه کافی انجام نداده است. تنش ها بر سر پیشنهاد سوئد به ناتو پس از انتشار یک فیلم به شدت بالا گرفت. فیلمی که در آن آدمک عروسکی اردوغان از یک تیر چراغ برق در استکهلم در حالی که به دار آویخته شده بود منتشر شد و واکنش خشمگینانه مقامات ترکیه را در پی داشت. به گزارش الجزیره، کالین گفت: «تا زمانی که فعالیتهای سازمانهای تروریستی متوقف نشود، امکان پیشرفت روند عضویت در ناتو وجود ندارد».
به نظر می رسد که متقاضیان شمال اروپا به اندازه شش ماه پیش که مذاکرات آغاز شد، به امضای قرارداد الحاق با ترکیه امروز نزدیکتر نیستند. کارشناسان ترک معتقدند که بعید است آنکارا مخالفت خود با گسترش ناتو را تا پس از چرخه انتخابات ژوئن در ترکیه کنار بگذارد، زیرا اردوغان با چالشی سخت در انتخابات مجدد در برابر ائتلاف شش حزبی مخالف مواجه است. برخی دیگر گفتهاند که درخواستهای استرداد ترکیه از این دو متقاضی نمایانگر امتیازات بزرگتری است که میخواهد از ایالات متحده بگیرد – یعنی فروش ۲۰ میلیارد دلاری جتهای جنگنده اف۱۶. اگرچه دولت بایدن نشان داده است که قصد دارد به این توافق چراغ سبز نشان دهد، اما یک دموکرات ارشد سنا – باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا – قبلاً قول داده است که آن را مسدود کند.
به طور کلی با شیوه عمل اردوغان مطابقت دارد که خواسته های بلندپروازانه ای را در قبال طرفین خود اعمال کند تا زمانی که همه چیز گفته شده و انجام شود، به مجموعه ای از امتیازات معتدل تری رضایت دهد. با این حال، سابقه روشنی نیز برای پافشاری رهبر ترکیه در واکنش به فشار بین المللی وجود دارد. اردوغان در سال ۲۰۱۸ با وجود هشدارهای ایالات متحده مبنی بر اینکه عواقب قابل توجهی در پی خواهد داشت، به برنامه خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ روسیه ادامه داد و حتی با وجود تحریم های کاتسا و حذف پرهزینه ترکیه از پروژه جنگنده های اف ۳۵، از تغییر تصمیم خود خودداری کرد.
بنبست کنونی بر سر گسترش ناتو میتواند در ماههای آینده به طرق مختلف ظاهر شود. واشنگتن و متحدانش که مشتاق پایان دادن به موضوع هستند، ممکن است به تدریج در فشار بر آنکارا برای عقب نشینی از طریق کانال های عمومی و خصوصی سختگیرتر شوند. تمایلات سفسطه انگیز اردوغان حتی در برخورد با رهبران کشورهای متحد نیز شناخته شده است و ممکن است به روشی غیرقابل پیش بینی پاسخ دهد.
اگرچه بعید است که یک رویارویی در امتداد این خطوط منجر به خروج ترکیه یا اخراج از ناتو شود، اما در لحظه ای خطرناک برای امنیت اروپا، وحدت این اتحاد را متزلزل خواهد کرد. علاوه بر این، اردوغان آزرده که قصد تضعیف این سازمان را از درون دارد، می تواند در درازمدت به اندازه طلاق رسمی بین ترکیه و ائتلاف، برای ناتو مخرب باشد.
پس یک احتمال نه چندان مهم می ماند – احتمالی که به نظر میرسد در هفتهها و ماههای اخیر بیشتر شده است – که ترکیه میتواند به طور کلی پروژه عضویت ناتو فنلاند و سوئد را برهم بزند و وضعیت مبهمی را برای دو کشور متقاضی و متحدان ایجاد کند.
اما صرف نظر از نحوه نمایش درام الحاق، بن بست، آنچه را که به یک چالش اساسی برای ناتو در جهان پس از جنگ سرد تبدیل شده است، آشکار کرده است: اصل گسترش افقی بی حد و حصر خطر تضادهای داخلی را در میان اعضای متنوع و فزاینده ناتو افزایش داده است. با گذشت زمان، تعیین اهداف مشترک ژئوپلیتیک و حفظ اعتبار تعهد ماده ۵ که در قلب اتحاد قرار دارد، دشوارتر می شود.
این پویایی یک مسئولیت جدی و فزاینده برای سازمانی ایجاد می کند که باید هر تصمیم اصلی را بر اساس اجماع اتخاذ کند. اقدامات ترکیه در جلوگیری از گسترش ناتو به عنوان بخشی از تلاش های بزرگ اردوغان برای ترسیم آنچه که او به عنوان یک مسیر مستقل سیاست خارجی بین روسیه و غرب می داند، انجام می شود. آنکارا استراتژی فشار حداکثری علیه کرملین را که توسط رهبری ناتو و اکثر کشورهای عضو در پاسخ به تهاجم روسیه اتخاذ شده بود رد کرد و در عوض خود را به عنوان یک واسطه بی طرف بین مسکو و کی یف قرار داد.
بی طرفی آنکارا در قالب ابتکار غلات دریای سیاه، تنها معاهده بین المللی مهمی که هم روسیه و هم اوکراین را از زمان شروع جنگ درگیر می کند، موفقیت هایی را به همراه داشته است. اردوغان توانسته است این جایگاه را در یک زمینه منحصر به فرد زمان جنگ ایجاد کند: هیچ یک از قدرت های بزرگ غربی حاضر به مشارکت روسیه در مذاکرات مستقیم نبوده اند و به بازیگران خارجی فرصت هایی برای پر کردن این خلاء داده اند.
این درگیری چیزی شبیه به یک تناقض برای آنکارا ایجاد می کند. اردوغان متعهد به تسهیل پایان جنگ از طریق مذاکره است و بر اساس گزارشها از نشست ناکام آنتالیا در ماه مارس، بسیار بیشتر از هر کس دیگری به انجام آن نزدیک شده است. با این حال، دقیقاً این جنگ است که ترکیه را با درجه ای از نفوذ بین المللی قدرتمند کرده است که در غیر این صورت دست نیافتنی بود. باید دید که جانشین اردوغان – صرف نظر از اینکه در نتیجه انتخابات امسال به قدرت میرسند یا بعداً – تا چه اندازه در پی ادامه چشمانداز بلندپروازانه خود خواهد بود، و همچنین مشخص نیست که انتقال اجتنابناپذیر به یک چشم انداز پساجنگ اوکراین، الزامات استراتژیک پیش روی ترکیه را تغییر خواهند داد.
این جنگ کاتالیزوری برای تغییرات ژئوپلیتیکی بوده و ناتو و ترکیه را وادار به دنبال کردن سیاستهایی کرد که در زمان صلح غیرقابل تصور بود. داستان این دگرگونیها، که با روند جنگ و نتیجه نهایی آن مرتبط است، هنوز در حال نگارش است.
منبع: کوئینسی / ترجمه: ابوالفضل خدائی
۳۱۱۳۱۱