تنش در بازار پول ترکیه با دخالت اردوغان در سیاستهای پولی/مداخلات رئیس‌جمهور چطور لیر را بی‌ارزش کرد
به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد بین الملل برگزیده های ایران، طی سال‌های گذشته به غیر از برخی مواقع خاص همواره شاهد کاهش ارزش لیر ترکیه در بازار جهانی بوده‌ایم به گونه‌ای که ارزش لیر از ۱.۱۷ لیر در برابر دلار در آگوست سال ۲۰۰۸ به ۹.۸۵ لیر در برابر دلار طی روز های گذشته رسیده است.
در واقع لیر در یک بازه زمانی حدود ۱۲ ساله و در حالی که ترکیه نه تحریم بود و نه با مشکل خاصی در سطح بین الملل در این سال ها مواجه بود ۸۵ درصد ارزش خود در برابر دلار را از دست داده است.
دخالت های رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور، در سیاستهای پولی و برخی سنگ اندازی‌های سیاسی وی، از جمله اصلی‌ترین دلایل سقوط ارزش لیر بوده است، از برکناری ناگهانی رئیس کل بانک مرکزی گرفته و اخراج دسته جمعی مدیران رده بالای این بانک گرفته تا نصب دامادش به عنوان وزیر اقتصاد در کنار تنش زایی با کشورهای هم پیمان از جمله اقداماتی بوده که همگی به ضرر لیر تمام شده است.
اردوغان سال هاست که مخالف بالابردن نرخ بهره توسط بانک مرکزی است و بر این باور است که پایین آمدن نرخ بهره می تواند به رشد اقتصادی ترکیه کمک کند. این موضع گیری البته همواره با مخالفت جدی رؤسای بانک مرکزی، مدیران و کارشناسان روبرو بوده است.
البته ارزش لیر زمانی به خاطر تهدید تحریم آمریکا در موضوع دستگیری یک کشیش آمریکایی به جرم جاسوسی سقوط کرد و زمانی هم به خاطر وقوع یک کودتای نافرجام در ژوئن سال ۲۰۱۶ ریخت، اما عمده دلایل سقوط ارزش لیر اقدامات مستقیم اردوغان بوده است.
آگوست ۲۰۱۸- تنش دیپلماتیک با آمریکا
به گزارش فاینانشیال تایمز، ناامیدی‌ها نسبت به پیشرفت در مذاکرات بین آنکارا و واشنگتن در زمینه عقب نشینی آمریکا از تحریم ترکیه موجب شد تا ارزش لیر تنها در یک روز ۵ درصد از ارزش خود را از دست بدهد.
در حالی ارزش لیر پایین آمده که دولت وعده برنامه‌های جدید اقتصادی داده و تلاش می‌کند به سرمایه‌داران اطمینان دهد که تنش با آمریکا را حل خواهد کرد. در این زمان ارزش لیر به ۵.۵۶ لیر در برابر دلار رسیده بود که البته به خاطر آن بود که هیات اعزامی دولت ترکیه به واشنگتن در راضی کردن طرف آمریکایی به عنوان متحد این کشور در ناتو ناکام بود.
به طور کلی تا ماه آگوست ارزش لیر ۳۱.۵ درصد در برابر دلار نسبت به ابتدای سال افت ارزش داشت و فقط در ماه آگوست هم ۱۱ درصد ریخته بود. جامعه بین‌الملل همچنین نگران بازگشت اردوغان به قدرت پس از تغییر قانون اساسی و برگزاری انتخابات بود.
اردوغان طی سخنانی در این روزها گفته بود که به تحرکات علیه ترکیه توجه نکنید، اگر آنها دلار دارند ما هم مردم، حقوق و خدای خود را داریم.
موسسه ABN اَمرو، گزارش داده بود که ترکیه نخواهد توانست ۲۱۸ میلیارد دلار تعهدات مالی خارجی خود را که شامل کسری حساب جاری و بدهی شرکت‌هایی که ترکیه‌ای است را تامین کند.
۸ اکتبر ۲۰۲۱- نگرانی‌ها نسبت به کارآمدی سیاستهای پولی
به گزارش رویترز، روز هشتم اکتبر ارزش لیر ترکیه باز هم در برابر دلار کاهش یافت و دلیل آن نگرانی‌ها نسبت به کارآمدی سیاستهای پولی در این کشور در کنار افزایش ارزش دلار در بازارهای جهانی بوده است. در این روز اگرچه لیر توانست از ۸.۹۷ لیر در برابر دلار که پایین آمده بود تا ۸.۹۳ بالا رود، اما همچنان ۰.۵ درصد از ارزش خود را از دست داد. تا این روز ارزش لیر ۱۶ درصد نسبت به ابتدای سال پایین آمده است.
کارشناسان بانکی می‌گویند: دلیل کاهش ارزش لیر در این روز بی‌اعتماد شدن اردوغان به رئیس کل بانک مرکزی ترکیه در زمینه اجرای سیاستهای پولی مدنظر وی بوده است.
۱۱ اکتبر ۲۰۲۱- باز هم ترس از سیاستهای اردوغانی
به گزارش رویترز، ارزش لیر ترکیه در معاملات روز دوشنبه ۱۱ اکتبر در برابر دلار کاهش یافت و به ۸.۹۷ لیر در برابر دلار رسید. اگرچه از یک طرف رشد ارزش دلار در بازار جهانی عامل این اتفاق بود اما نگرانی‌ها نسبت به سیاستهای پولی آینده بانک مرکزی ترکیه مزید بر علت کاهش ارزش لیر شده بود.
یک ماه پیش از این اتفاق به صورت غیرمنتظره بانک مرکزی ترکیه نرخ بهره در این کشور را یک درصد کاهش داده و به ۱۸ درصد رسانده بود.
کارشناسان می‌گویند که این مسأله نشان‌دهنده دخالت مستقیم اردوغان در سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی بوده است زیرا وی مخالف سرسخت بالا بودن نرخ بهره است.
از سوی دیگر با گذشت ۷ ماه پس از برکناری رئیس کل بانک مرکزی قبلی گفته می‌شود اردوغان به تدریج در حال ناامید شدن از شهاب گاوچی‌اوغلو است زیرا خواسته‌های اردوغان را دیر اجرا کرده است.
۱۴ اکتبر ۲۰۲۱- اخراج سه مقام ارشد دولت ترکیه
به گزارش بلومبرگ، روز ۱۴ اکتبر به خاطر پیش‌بینی کاهش ارزش لیر، سرمایه‌گذاران به سمت تبدیل ارزهای خود به غیر از لیر روی آوردند و همین امر باعث شد تا ارزش لیر ترکیه کاهش یابد.
گفته می‌شود مردم ترکیه در هفته منتهی به ۸ اکتبر نزدیک به ۲ میلیارد دلار ارز خارجی خریدند که این مسأله در واکنش به جدی‌تر شدن احتمال کاهش نرخ بهره در این کشور بود.
رئیس جمهور ترکیه در این زمان سه نفر از سیاست‌گذاران مخالف پایین آمدن نرخ بهره را اخراج کرده بود زیرا فکر می‌کند پایین آمدن نرخ بهره باعث می‌شد رشد اقتصادی ترکیه افزایش یابد.
در روز ۱۴ اکتبر شاهد آن بودیم که ارزش لیر به ۹.۱۸ لیر در برابر دلار کاهش یافت.
به گزارش دویچه‌وله، گفته می‌شود اردوغان پس از یک جلسه با رئیس کل بانک مرکزی این کشور سه نفر از مقامات این بانک را اخراج کرده است. در این زمان ارزش لیر بیشترین سرعت افت را در بین ارزهای بازارهای نوظهور به ثبت رسانده و دلیل این مسأله نگرانی‌ها نسبت به دخالت‌های سیاسی اردوغان در سیاستهای پولی ترکیه بوده است.
۲۱ اکتبر سال ۲۰۲۱- پایین آوردن غیرمنتظره و دستوری نرخ بهره
به گزارش CNBC، چند روز پیش بود که ارزش لیر ترکیه کاهش یافت و دلیل آن هم کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی این کشور بود که به نوعی برخلاف انتظارات یک شوک به بازار مالی این کشور محسوب می‌شد.
در این زمان کمال کلیک‌داراوغلو رهبر حزب مخالف دولت ترکیه گفته بود که این کاهش نرخ بهره که به دستور مستقیم رجب طیب اردوغان انجام گرفته، خیانت به کشور بوده است.
دلیل غیرمنتظره بودن این کاهش نرخ بهره این بود که در حالی که بانک مرکزی در حال پایین آوردن نرخ بهره کرده بود که میزان تورم در ترکیه در حال افزایش بود و انتظار می‌رفت بانک مرکزی هم با افزایش نرخ بهره به سمت کنترل آن برود.
درواقع در روز ۲۱ اکتبر بانک مرکزی ترکیه تحت فشار اردوغان نرخ بهره در این کشور را به ۱۶ درصد کاهش داد، همین مسأله باعث شده بود که به یکباره حدود ۴.۵ درصد از ارزش لیر ترکیه کاهش یابد.
آمارها حاکی از آن است که از ابتدای سال ۲۰۲۱ تا روز ۲۱ اکتبر لیر ۲۳ درصد از ارزش خود را از دست داده است.
۲۸ اکتبر ۲۰۲۱- ترس بازار از گزارش تورمی بانک مرکزی
به گزارش رویترز، مدتی مانده به انتشار گزارش بانک مرکزی ترکیه در باره نرخ تورم در این کشور شاهد آن بودیم که ارزش لیر در برابر دلار کاهش یافت، درواقع ۵ روز پیش ارزش لیر به ۹.۵۲ لیر در برابر دلار رسید که دلیل آن هم پیش بینی اعلام افزایش تورم از سوی بانک مرکزی ترکیه بود و برخی از کارشناسان را به این نتیجه رسانده بود که ممکن است این مسأله موجب شود که دوباره شاهد کاهش نرخ بهره در ترکیه باشیم.
*سجاد زمانی علیشاه
انتهای پیام/
