حامیان و مخالفان جنگ روسیه؛ کدام کشورها محتاطند؟

ابوالفضل خدائی: یک سال از تهاجم روسیه به خاک اوکراین سپری می شود. جنگی که خواسته یا ناخواسته صف بندی های جدیدی را در نظام بین الملل پدید آورد به گونه ای که برخی کشورها موضعی بی طرفانه، موافق و یا مخالف در این زمینه اتخاذ کردند. مجمع عمومی سازمان ملل اخیرا قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور را به تصویب رساند که بررسی آن تازه ترین مواضع کشورها را نسبت به این جنگ نمایان می سازد. این قطعنامه که از سوی اوکراین و با رایزنی با متحدانش تنظیم شد با ۱۴۱ رای موافق در مقابل هفت رای مخالف و ۳۲ رای ممتنع تصویب شد.

از جمله کشورهایی که به این قطعنامه رای ممتنع دادند عبارت از جمهوری اسلامی ایران، چین، کوبا، پاکستان، هند، ویتنام، زیمباوه، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، اوگانادا، توگو، آفریقای جنوبی، سودان، سریلانکا، نامیبیا، اتیوپی، بنگلادش و الجزایر هستند.

در همین راستا بلاروس، نیکاراگوئه، روسیه، سوریه، کره شمالی،‌ اریتره و مالی نیز رأی مخالف به این قطعنامه دادند.

در میان آرای ممتنع جمهوری اسلامی ایران نیز دیده می شود. کشوری که مخالف تداوم جنگ در اوکراین بوده و ارسال بی حد و حصر سلاح های آمریکایی و اروپایی به اوکراین را عامل پیچیده تر شدن شرایط می داند.

در این بین تکلیف کشورهایی که در نبرد نیابتی با روسیه قرار دارند مشخص است. آمریکا، انگلیس، لهستان، آلمان، کانادا، هلند، ایتالیا، فرانسه، نروژ و دانمارک در زمره کشورهایی هستند که بیشترین کمک نظامی را به اوکراین اختصاص داده اند.

>>> بیشتر بخوانید:

ناتوانی روسیه، عزم غرب را برای شکست پوتین افزایش داده است؟

عابدی:تعلیق نیواستارت یک سناریوی خطرناک دارد

سفر بایدن به کی‌یف چگونه بر آتش جنگ هسته‌ای دامن می‌زند؟

سفر بایدن به کی‌یف آنقدر حساس بود که کاخ سفید به خبرنگاران دروغ گفت

در مقابل کشورهایی قرار دارند که اقدام روسیه در حمله به اوکراین را موجه می دانند. از نظر نظامی، بلاروس بزرگترین حامی روسیه است که اجازه استفاده از زمین و حریم هوایی خود را توسط نیروهای کرملین داده است. الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور این کشور، علیرغم مقاومت در برابر فشارهای پوتین برای اعزام نیرو به اوکراین، هیچ تردیدی در مورد هزاران موشک شلیک شده از خاک خود به سوی شهرهای اوکراین نداشته است.

شاید تعجب آور نباشد که کره شمالی حامی سرسخت روسیه است و به شدت از ایالات متحده انتقاد کرده و آن را مسئول تهاجم تمام عیار کرملین دانسته است. کیم یو جونگ، خواهر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در اظهارنظرهای عمومی اخیر گفت که ایالات متحده با تصمیم خود برای ارسال تانک های آبرامز به اوکراین “از خط قرمز عبور می کند”. وی افزود: من نگرانی جدی خود را نسبت به تشدید وضعیت جنگی آمریکا با ارائه تجهیزات نظامی به اوکراین برای حمله زمینی ابراز می‌کنم و به شدت آن را محکوم می‌کنم. آمریکا جنایتکار بزرگی است که امنیت راهبردی روسیه را تهدید و چالش جدی می کند و وضعیت منطقه را به مرحله سخت کنونی سوق می دهد. ایالات متحده، کره شمالی را متهم کرده است که روسیه را با تسلیحات، به ویژه گلوله های توپخانه، از طریق خاورمیانه و آفریقا مجهز می کند.

سوریه نیز از دیگر کشورهای حامی روسیه بوده است. رئیس جمهور این کشور بشار اسد از تهاجم همه جانبه تمجید کرد و کشورهای غربی را به استفاده از روش های کثیف برای حمایت از تروریست ها در سوریه و نازی ها در اوکراین متهم کرد. سوریه همچنین استقلال لوهانسک و دونتسک را به رسمیت شناخته است.

اگرچه چین سیاست کجدار و مریزی در قبال جنگ اوکراین داشته اما به عنوان یکی از حامیان روسیه نام برده می شود. در حالی که زمزمه هایی از تصمیم پکن برای بررسی ارسال پهپاد به مسکو شنیده می شود، طرح ۱۲ ماده ای آن برای پایان بحران رونمایی شده است. چین خطی ظریف و کمی مبهم را در قبال جنگ اوکراین دنبال کرده و یکی از راه هایی که چین بدون شک از آن حمایت می کند، افزایش واردات نفت و گاز روسیه است. اما چین همچنان از انجام اقدامات بیشتر در صورت بروز خشم تحریم‌های تضعیف‌کننده غرب محتاط است.

هند یکی دیگر از کشورهایی است که مسیر مبهمی را طی کرده و مانند چین، واردات گاز و نفت روسیه را از فوریه ۲۰۲۲ افزایش داده است و به طور غیرمستقیم به تامین مالی ارتش کرملین کمک می کند. به نظر می رسد که عموم مردم هند از روسیه حمایت قوی دارند، که ممکن است هم نتیجه اتکای فعلی هند به سخت افزار نظامی روسیه و هم خاطرات کمک اتحاد جماهیر شوروی به هند در جنگ آزادیبخش بنگلادش در سال ۱۹۷۱ باشد.

سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی به رهبری مسکو یک اتحاد نظامی در اوراسیا است که از شش کشور پس از فروپاشی شوروی تشکیل شده است: ارمنستان، قزاقستان، روسیه، بلاروس، قرقیزستان و تاجیکستان، اما همه آنها طی یک سال از آغاز جنگ در زمین روسیه بازی نکرده اند. تحلیلگران می گویند روسیه – که حواسش به جنگ طولانی در اوکراین متمرکز شده است – پس از دهه ها در حال از دست دادن نفوذ خود در قفقاز جنوبی است. قزاقستان علیرغم عضویت در سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی ، درخواست روسیه برای شرکت در تهاجم تمام عیار به اوکراین را رد کرد. این دولت ها از انتقاد مستقیم علیه روسیه خودداری کرده و به طور رسمی استقلال لوهانسک و دونتسک را به رسمیت نمی شناسند.

در سایر نقاط جهان، حکومت نظامی میانمار که دو سال پیش یک دولت منتخب دموکراتیک را سرنگون کرد، از روسیه حمایت می کند. میانمار می گوید «برای حفاظت از حاکمیت خود عمل می کند» و از نقش روسیه در «تعادل قدرت جهانی» حمایت می کند.

در سال اول تهاجم روسیه به اوکراین، ترکیه نقش «مذاکره‌کننده» را به عهده گرفت، به‌ویژه با مذاکرات آتش‌بس در استانبول در مارس ۲۰۲۲ و قرارداد کریدور غلات که در ژوئیه ۲۰۲۲ امضا شد. از سوی دیگر در حالی که پهپادها و پهپادهای بیرقدار در اوکراین استفاده می شود، ترکیه که به تحریم های کشورهای غربی علیه روسیه نپیوسته و با اتهام کمک به مسکو برای دور زدن تحریم ها مواجه شده است.

در همین حال عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مواضع محتاطانه ای نسبت به جنگ اوکراین اتخاذ کرده اند و به نوشته سی ان ان ایالات متحده نمی تواند متحدان خاورمیانه را به گرفتن موضع مشخصی در خصوص این جنگ وادار کند.

۳۱۱۳۱۱