غزال زیاری: از بحثهای عجیب درباره غذا گرفته تا ناسزاگوییهای نیمهشب؛ صحبت کردن در خواب، از موضوع شگفتانگیزی خبر میدهد: اینکه مغز ما هنگام استراحت دچار اختلال موقت میشود.
«نبرد خردل یک ساعت دیگر شروع میشود. همه آماده هستند؟»
«ما داریم کتلت بازی میکنیم! بله، یک نان خامهای مسموم هم در آن هست.»
«سارا حتی وقتی کروکودیل پایش را کند، گریه هم نکرد.»
اینها همه نقلقولهای مستقیم از دنیای عجیب و ناخودآگاه دیون مکگرگور، ترانهسرای آمریکایی است؛ فردی که بهصورت کاملاً حرفهای در خواب حرف میزد. مکگرگور به خاطر سخنرانیهای طولانیاش درباره غذا، شخصیتهای عجیب و سناریوهای سورئال در هنگام خواب بین دوستانش مشهور بود. حرفهای شبانهاش آنقدر خاص و آزاردهنده بود که برخی از هماتاقیهایش آنها را ضبط میکردند و در سال ۱۹۶۴ میلادی، کمپانی Decca Records بهعنوان صحبتهای شبانه او در جریان خواب، آن را به شکل یک آلبوم منتشر کرد و دههها بعد، تیمی از روانشناسان محتوای صحبتهای او را بهطور علمی بررسی کردند.
اکثر ما احتمالاً هرگز به مرحله انتشار آلبوم یا پژوهش علمی نخواهیم رسید، اما این بدان معنا نیست که در هنگام خواب، کاملاً ساکت هستیم؛ حرف زدن در خواب بسیار رایجتر از آن چیزی است که فکر میکنیم.
حرف زدن در خواب چقدر رایج است؟
دراینباره برآوردهای متفاوتی وجود دارد؛ اما طبق آمارهای بهدستآمده تا ۶۵% افراد حداقل یکبار در عمرشان در خواب حرف زدهاند. بین ۳ تا ۳۰ درصد افراد هم بهطور مرتب این کار را انجام میدهند. این پدیده در کودکان بیشتر دیده میشود، اما ممکن است تا بزرگسالی هم ادامه پیدا کند.
لوئیجی دِ جنارو، روانشناس و پژوهشگر خواب دانشگاه ساپینزای رم اعلام کرده که حرف زدن در خواب، یکی از شایعترین رفتارهای مرتبط با خواب است.
در خواب چه میگوییم؟
صحبتهای افراد در هنگام خواب ممکن است از زمزمههای نامفهوم تا خطابههای کامل متفاوت باشد. بیشتر ما فقط وقتی متوجه این رفتار میشویم که فرد دیگری که در کنار ما خوابیده یا بیدار بوده و به ما بگوید که در خواب حرف میزنیم و دادههای موجود عمدتاً از ضبط صداها یا مطالعات خواب به دست آمدهاند.
پژوهشها حکایت از آن دارند که محتوای صحبتهای شبانه شباهت زیادی به رؤیاها دارد؛ اما تفاوتهایی نیز دیده میشود. دریدری بارت، روانشناس و پژوهشگر خواب دانشگاه هاروارد متوجه این نکته شده که در نمونههای بزرگتر، خوابگویی بیشتر شامل احساسات منفی، خشم، اشاره به عملکردهای بدنی، غذا و مسائل جنسی بوده و مهمتر از همه، میزان ناسزاگویی در خواب حدود شش برابر بیشتر از حالت بیداری است.
مطالعهای در سال ۲۰۱۷ روی ۸۸۳ جمله شبانه از ۲۳۲ نفر نشان داد:
- رایجترین کلمه قابل فهم «نه» بود.
- جملات منفی بیش از ۲۱% از عبارات را تشکیل میدادند.
- کلمات پرسشی بیش از یکچهارم صحبتها را شامل میشدند.
- حدود ۱۰٪ جملات حاوی ناسزا بود.
بااینحال و طبق گفته بارت، هیچ شواهدی وجود ندارد که حرفهایی که در هنگام خواب به زبان میآوریم، عمیقتر و یا صادقانه و حقیقیتر از حرفهای زمان بیداری باشد و اغلب جملات، بیربط و فاقد معنا هستند.
چرا در خواب حرف میزنیم؟
گاهی صحبت کردن در خواب، با محتوای رؤیای فرد همزمان میشود و به همین خاطر فرد بلافاصله بعد از بیدار شدن ممکن است جملهای که در خواب گفته را تکرار کند. این پدیده در تمام مراحل خواب رخ میدهد، اما بیشتر در خواب غیر REM دیده میشود.
در خواب غیر REM، جملات کوتاهتر و نامفهومترند؛ اما در خواب REM، ممکن است جملههای طولانی و روشنی گفته شود. حتی برخی از افراد در این مرحله قادرند تا به پرسشها، جوابهای روشن و دقیقی بدهند و موارد نادری از گفتوگوی دو نفره در خواب نیز ثبت شده است.
چه اتفاقی در مغز میافتد؟
دانشمندان هنوز پاسخی قطعی برای این سؤال ندارند، اما یافتهها نشان میدهد که هنگام حرف زدن در خواب، الگوی امواج مغزی عمیق خواب برای لحظاتی شکسته میشود و شبیه حالت بیداری میگردد.
صحبت کردن در خواب بیشتر در گذر از یک مرحله خواب به مرحله دیگر رخ میدهد. عواملی مثل استرس، کمخوابی یا مصرف الکل احتمال حرف زدن در خواب را افزایش میدهند.
دانشمندان دقیقاً نمیدانند که در مغز افرادی که در خواب حرف میزنند چه میگذرد؛ اما سرنخهایی در این رابطه وجود دارد. در مقالهای که در سال ۲۰۲۲ میلادی با همکاری دی جنارو نوشته شده تفاوتهای فعالیت مغز بین افرادی که در خواب حرف میزنند و افرادی که صداهای غیرکلامی مثل خنده، گریه یا ناله در خواب مانند تولید میکنند، اندازهگیری شده است. دی جنارو و همکارانش الگوی مشخصی را در ناحیهای از مغز که با گفتار در بیداری و عملکرد حرکتی در طول دورههای گفتار در خواب مرتبط است، مشاهده کردند.
بهطور خاص، انواع امواج مغزی منظم مرتبط با خواب عمیق در طول دورههای گفتار از بین رفتند (که بیشتر شبیه مغز بیدار است). این یافته نشاندهنده ارتباط بین گفتار در بیداری و گفتار در خواب است. بهطور کلی افراد در طول گذار خواب-بیداری و زمانی که مغز در حال تغییر حالت است، تمایل بیشتری به حرف زدن در خواب دارند.
طبق توضیح محققان، در جریان خواب ممکن است بخشهایی از مغز نسبتاً فعال بمانند، درحالیکه سایر قسمتها میخوابند و ازآنجاکه گفتار در خواب در مرزهای مراحل خواب بیشتر اتفاق میافتد، افرادی که خواب مختلی دارند، بیشتر احتمال دارد که در طول خواب حرف بزنند.
یکی از محققان دراینباره میگوید: «فکر میکنم این یک نقص است که فقط در انتقال از یک مرحله خواب به مرحله دیگر، کمی اشتباه رخ داده است.»
صحبت کردن در خواب همچنین با انواع دیگری از “خواب پریشی ها” مثل راه رفتن در خواب و وحشت شبانه مرتبط است. اگر هر یک از این رفتارها را انجام میدهید، احتمال بیشتری وجود دارد که موارد دیگری را نیز تجربه کنید. ژنهای ما نیز ممکن است در احتمال صحبت کردن در خواب، راه رفتن در خواب یا داشتن سایر خواب پریشی ها نقش داشته باشند.
آیا این موضوعی نگرانکننده است؟
معمولاً خیر؛ مگر در موارد شدیدی که باعث بیدار شدن مکرر خود فرد یا دیگران شود. در بیشتر مواقع، صحبت در هنگام خواب بخشی عادی از خواب شبانه است. حتی مکگرگور هم بعدها که زندگی آرامتری داشت، کمتر در خواب حرف میزد.
منبع: popsci
۲۲۷۲۲۷
