رنج کشاورزان قطب گوجه کشور از نبود کارخانه رب/ خلائی که دلالان پر کردند!
برگزیده های ایران- شهرستان دشتی، آزاده حیدری نسب: صنایع غذایی به عنوان یکی از صنایع اصلی کشور، حجم زیادی از اشتغال و جریان اقتصادی را به خود اختصاص داده است. خیلی از محصولات کشاورزی به علت اینکه امکان نگهداری آنها به صورت طولانی‌مدت نیست و قابلیت تبدیل و توزیع به صورت خشکبار نیز ندارند، می‌توان به صورت رب، کمپوت، کنسرو و … مورد فرآوری قرار داد و مدت زمان بیشتری قابلیت نگهداری پیدا کنند. از جمله محصول گوجهفرنگی که می‌تواند مازاد فروش روزانه آن در مناطقی که کشت و تولید آن بسیار زیاد است، به صورت رب فرآوری شده و در اختیار مصرف‌کننده‌های داخلی و خارجی قرار گیرد.
به این منظور فرایندهای مختلفی در خط تولید رب گوجه فرنگی کارخانه‌ها روی محصول انجام می‌گیرد تا رب گوجه فرنگی که محصولی با قابلیت ماندگاری بالا و مناسب مصرف خانواده‌هاست تولید شده وروانه بازار مصرف شود.
سالانه حجم زیادی از گوجهفرنگی تولید شده در بخش کشاورزی روانه کارخانه‌های تولید رب گوجهفرنگی می‌شوند تا مورد فرآوری قرار بگیرند، به همین سبب کارخانه‌های آب گوجهفرنگی جزو صنایع تبدیلی مهم محصولات کشاورزی به حساب می‌آیند.
ضرر و زیان کشاورزان از عدم صادرات محصول
در سالهای اخیر کشت بی رویه و عدم توجه به الگوی صحیح کشت گوجهفرنگی خارج از فصل در استان بوشهر و به ویژه شهرستان دشتی و در عین حال عواملی چون عدم احداث کارخانجات فرآوری این محصول در شهرستان دشتی و کمبود آن در سطح استان، و عدم زمینه صادرات آن به خارج از کشور و … باعث شده تا کشاورزان ضرر و زیان بسیار زیادی را متحمل شوند.
با وجود اینکه در طی سالهای گذشته صادرات رب گوجه فرنگی یکی از صادرات مهم کشور در تولیدات مواد غذایی بوده است، اما نبود یک کارخانه رب در سطح شهرستان دشتی، در حالیکه قطب دوم استان در تولید و کاشت گوجه فرنگی محسوب می‌شود، باعث شده تا طی همه این سالیان کشاورزان منطقه پس از دو سه چین اول برداشت محصول گوجه فرنگی خارج از فصل خود، به ناچار محصولات خود را به دلیل به صرفه نبودن برداشت آن، رها کرده و مرتعی برای چراگاه دام‌ها شود.
مشتقات گوجهفرنگی مانند رب، آب میوه، کچاپ و غیره به طور گسترده‌ای در آشپزخانه‌های سراسر دنیا استفاده می‌شود. رب و سس گوجهفرنگی از اصلی‌ترین چاشنی‌های غذاهای ایرانی به حساب می‌آیند. در این محصولات، گوجهفرنگی ماده اولیه تشکیل دهنده است. تقاضای روزافزون برای این محصولات منجر به توسعه گسترده صنعت گوجهفرنگی برای تولید رب گوجهفرنگی یا پوره در کشور می‌شود.
لزوم احداث کارخانه رب گوجه فرنگی در دشتی
در حال حاضر به دلیل کشت و تولید گوجهفرنگی مازاد از مصرف استان و با توجه به سابقه تولیدکنندگان داخلی در طراحی کارخانه رب گوجهفرنگی در کشور، زمینه بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاران این بخش مهیا شده است. اگر احداث کارخانه رب گوجهفرنگی در شهرستان دشتی به صورت حرفه‌ای اجرا شود می‌تواند علاوه بر کشاورزان، برای سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی نیز سودآور بوده و توجیه اقتصادی داشته باشد. بنابراین می‌طلبد که مسؤولین ذی‌ربط در استان و به ویژه شهرستان دشتی نیز زمینه را بیش از پیش برای سرمایه‌گذاران این حوزه فراهم نمایند.
باز هم پای دلالان در میان است
یکی از کشاورزان نمونه و فعال منطقه کاکی در گفتگو با خبرنگار برگزیده های ایران در شهرستان دشتی در رابطه با اینکه احداث کارخانه تولید رب گوجهفرنگی چه کمکی می‌تواند به کشاورزان شهرستان دشتی کند، بیان داشت: از آنجایی که گوجهفرنگی ربی بخش کاکی به شهرستان‌های مرودشت، کازرون، سپیدان و دیگر شهرهای استان فارس، یا بعضی وقت‌ها به شهرهای بهبهان یا اصفهان فرستاده می‌شود، هزینه‌بر است و کشاورزانی که می‌بایست گوجه‌فرنگی‌های درجه دو خود را به کارخانه‌های تولید رب بدهند، خودشان ظرف بسته بندی (سبد) ندارند و نمی‌توانند وسیله حمل مستقل بگیرند، بخاطر همین دلال‌ها محصول را به قیمت خیلی ارزان از کشاورزان می‌خرند و برای کارخانه تولید رب می‌فرستند. دلالان نیز بخاطر بعد مسافت و کرایه حمل که می‌پردازند، مجبورند محصول را در اینجا ارزان از گوجه‌کاران خریداری کنند.
احمد زارعی افزود: در کارخانه‌های مقصد نیز بعضی وقت‌ها بخاطر ضعیف بودن گوجه افت قیمت زیاد می‌زنند، مثلاً درصد زیاد می‌زنند و دلالان مجبورند باز از قیمت پرداختی به کشاورز کم کنند. پیشنهاد این است که اگر دولت بتواند در استان بوشهر که قطب کشاورزی خارج از فصل گوجهفرنگی در زمستان است، در مناطقی نظیر کاکی، خورموج، آبدان، یا دیّر و بردخون که قطب کشت و تولید گوجهفرنگی در استان بوشهر هستند، سه چهار کارخانه بزرگ تولید رب را احداث کند و در کنار آن سوبسیتی نیز بدهد. مثلاً بر مبنای توناژ تولید به آن کارخانه‌ها کمک کند تا کارخانه نیز به صورت تضمینی گوجه را از کشاورزان بخرد. مثلاً اگر گوجهفرنگی ربی را کیلویی سه تا چهار هزار تومان از کشاورزان بخرند، قطعاً گوجه‌فرنگی‌های سالم و درجه یک نیز دو برابر آن خریداری خواهد شد.
وی ادامه داد: همچنین با توجه به تولیدات این کارخانه‌ها می‌توانند رب تولیدی را در اختیار دولت قرار دهند. مثلاً اگر دولت بخواهد به مردم نیازمند تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی کمک کند یا در حوادث نظیر زلزله یا برای کمک به بیمارستان‌ها، سربازخانه‌ها، دانشگاه‌ها رب‌های تولیدشده را به جای سوبسیت از کارخانه‌ها بگیرد و به قیمت بالاتر در اختیار آن سازمان‌ها قرار دهد. در عوض وقتی ما بتوانیم گوجه ربی خود را مثلاً کیلویی سه چهار هزار تومان در اینجا بفروشیم دیگر نیازی به تهیه سبد بسته بندی و هزینه حمل و نقل ندارد و در این صورت به صرفه است و ما می‌توانیم لااقل هزینه‌های تولیدمان را به دست بیاوریم.
ضرر گوجه کاران
زارعی با اشاره به اینکه اگر گوجه ربی کیلویی سه چهار هزار تومان باشد قطعاً قیمت گوجه‌فرنگی‌های سالم نیز بالاتر خواهد بود، تصریح کرد: در حال حاضر محصولی که می‌کاریم در این موقعیت با توجه به گرانی بذر و کارگر و وسایل کشت نظیر سم، کود، پلاستیک و تراکتور و … هر کیلو با قیمت چهار پنج هزار تومان برای ما هزینه بر‌می‌دارد و اگر ما کمتر از این قیمت بفروشیم قطعاً ضرر کرده‌ایم. اینجاست که دلال‌بازی‌ها و عدم رونق بازار و عدم صادرات باعث می‌شود که از یک طرف روی گوجه‌فرنگی‌های سالم ضرر کنیم، از طرفی نیز یک مرکز نیست که گوجه‌فرنگی‌های ربی ما را با قیمت مناسب بخرد. بخاطر همین دلال‌بازی می‌شود و هر کسی برای خودش یک قیمت می‌گذارد. پارسال قیمت‌ها بیشتر از ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان نرفت و ما واقعاً متضرر شدیم.
روی آوردن کشاورزان به کشت تنباکو
وی با بیان اینکه مسئولین کشوری سعی کنند که این مساله سامان‌دهی شود و ان شالله در دولت آیت‌الله رئیسی فکری به حال این گوجه‌کاران منطقه کنند، خاطرنشان کرد: کشاورزان منطقه بعد از متحمل شدن خسارت پارسال، اکثر آنها امسال به کشت تنباکو روی آورده‌اند، چون کیلویی صد هزار تومان فروش دارد، در حالیکه گوجهفرنگی بیشتر از کیلویی سه تا چهار هزار تومان فروش ندارد. به خاطر همین همه کشاورزان به کشت و تولید تنباکو روی آورده‌اند. تنباکو نیز به کشور عراق و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌شود و کیلویی صد هزار تومان توسط آنها خریداری می‌شود که معادل سه چهار دلار است و در این صورت قطعاً به نفع کشاورزان است که به جای تولید گوجهفرنگی که غذای مردم است به کشت تنباکو بپردازند.
زارعی اضافه کرد: در حال حاضر کشت کنجد و تنباکو جایگزین کشت گوجهفرنگی شده است و ممکن است به مرور مردم ناچار شوند کشت گوجهفرنگی را رها کنند. چون محصول گوجهفرنگی هم آسیب‌پذیر است؛ بارندگی، سرما، گرما و انواع بیماری‌های قارچی و دیگر آفات دارد و هم صادرات آن ثبات ندارد، مدت نگهداری آن بیشتر از دو سه روز نیست. فاصله مراکز صادرات تا مرکز منطقه کاکی گاها چندهزار کیلومتر است و در مسیر فاسد و گندیده می‌شود. بخاطر همین مردم می‌بینند که هیچ درآمدی که ندارند، ضرر هم می‌کنند.
عدم اعطای تسهیلات به کشاورزان
وی با اشاره به اینکه به کشاورزان وام نمی‌دهند، تصریح کرد: وام ۱۸ درصد و ۲۰ درصد می‌دهند و بعد برای بازپرداخت آن جریمه می‌کنند که سود نهایی آن ۲۴ تا ۲۵ درصد می‌شود. همه این عوامل باعث شده تا کشاورزان رغبتی به کشت زیاد گوجهفرنگی نداشته باشند، چون درآمدی ندارند و سود آن بیشتر به جیب دلالان می‌رود. میدان‌داران تهران، شیراز و شهرهای دیگر با هر قیمتی که میل خودشان باشد می‌فروشند چون ما محصول خود را به صورت علی‌الحساب به شهرهای مشهد، تهران، اصفهان و شیراز و … می‌فرستیم که به فروش برسد. آنها هم با گرفتن ۱۰ درصد بهای آن به بازار عرضه می‌کنند. مثلاً اگر بار یک کامیون را کیلویی ۵۰۰۰ تومان بفروشند و در جمع ۵۰ میلیون شود، پنج میلیون می‌گیرند، طی یک یا دو ساعت پنج میلیون دریافت می‌کنند. اما ما باید شش ماه زحمت بکشیم گوجهفرنگی را بکاریم و آن را در اختیار دلال قرار دهیم و سودش را آنها ببرند.
افزایش هزینه حمل و نقل
زارعی که از کشاورزان موفق و با تجربه منطقه کاکی است، در ادامه گفت: دولت باید برای صادرات و هزینه حمل و نقل آن به فکر باشد. اگر بخواهیم یک بار کامیون از بوشهر به تهران بفرستیم پنج تا هفت میلیون، برای مشهد هشت تا ۱۰ میلیون و برای مرزهای خسروی، بازرگان، مرز ایران و ترکیه یا مرز افغانستان ۱۰ تا ۱۲ میلیون هزینه حمل می‌گیرند. مگر چقدر هزینه سوخت کامیون‌ها تا مرز می‌شود که برای یک بار کامیون هزینه سه چهار برابری از ما می‌گیرند؟! کامیون‌داران در بارنامه چهار میلیون می‌نویسند اما در عمل ۱۰ میلیون می‌پردازیم. بنگاه‌داران نیز ناچارند هزینه‌ای که مصوب دولت است در بارنامه می‌نویسند و کرایه واقعی را یک رسید کاغذی می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم در اعتراض به هزینه حمل و نقل اعتصاب کنیم، محصول خودمان خراب شده و متضرر می‌شویم، عنوان کرد: اگر به جای تولید محصولات کشاورزی، کارهای تجاری یا در هر زمینه‌ای فعالیت می‌کردیم سود می‌کردیم، اما چند سال است که کشاورزان فقط ضرر می‌کنند. چون پارسال ضرر کردیم امسال بخشی از زمین را به کشت دیگر محصولات اختصاص دادیم.
احداث کارخانه رب گوجه فرنگی در کاکی
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان دشتی در گفتگو با خبرنگار برگزیده های ایران در شهرستان دشتی از راه‌اندازی یک کارخانه تولید رب گوجهفرنگی در روستای مرحبایی از توابع بخش کاکی در شهرستان دشتی خبر داد و اظهار داشت: برای نخستین بار در شهرستان دشتی، یک کارخانه تولید رب گوجهفرنگی در دست احداث است که دستگاه‌های لازم نصب شده و مجوزهای مربوطه نیز جهت راه‌اندازی آن گرفته شده است.
شیرعلی بهادری همچنین از راه‌اندازی دستگاه شیره‌گیری خرما در کنار کارخانه تولید رب گوجهفرنگی در روستای مرحبایی دشتی خبر داد و افزود: امید می‌رود این کارخانه محصولات گوجهفرنگی سال زراعی جدید را تحت پوشش قرار داده و زمینه خرید محصولات گوجهفرنگی خارج از فصل کشاورزان شهرستان دشتی و شهرستان‌های همجوار فراهم شود.
وی تصریح کرد: در طی سالیان اخیر گوجه‌کاران شهرستان دشتی محصولات گوجهفرنگی ربی خود را جهت تولید رب در اختیار کارخانه‌های رب در مرودشت استان فارس، کارخانه رب در روستای شهنیا از توابع شهرستان دیر و کارخانه رب واقع در نوار ساحلی بخش دلوار قرار می‌دادند.
بهادری با بیان اینکه تا کنون دو کارخانه تولید رب در استان بوشهر فعال بوده است، عنوان کرد: کارخانه‌های رب واقع در نوار ساحلی بخش دلوار و روستای شهنیا به مدت دو سال است که فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: در سال‌هایی که بازار گوجهفرنگی دچار نوسانات و افت قیمت می‌شود، دولت با متولی‌گری وزارت جهاد کشاورزی براساس شرایط بازار و توافق با کشاورزان گوجه‌فرنگی‌های چین سوم را از طریق سازمان تعاونی روستایی از کشاورزان خریداری می‌کند. کارخانه‌های رب نیز براساس شرایط بازار و توافق با کشاورزان گوجه‌های چین سوم را به کارخانه‌داران رب گوجه ارائه می‌نمایند.
نرخ گذاری رب توسط کارخانجات
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان دشتی با اشاره به اینکه گوجه‌ای که در اختیار کارخانه‌های تولید رب قرار می‌گیرد، چین دوم و سوم به بعد محصول هستند، در بیان چگونگی نرخ‌گذاری گوجه‌های ربی اضافه کرد: نرخ‌گذاری گوجه‌فرنگی‌های خریداری شده توسط کارخانه‌های تولید رب، توسط خود کارخانه‌داران صورت می‌گیرد و نرخ مصوبی ندارد. بنابراین صاحبان کارخانه‌ها با توجه به کیفیت محصول و نرخ تعیین شده برای گوجه‌فرنگی‌های سالم و مرغوب در بازار، برای گوجه‌های ربی نرخ‌گذاری انجام می‌دهند.
به گزارش فارس، با توجه به حجم بالای تولید گوجهفرنگی خارج از فصل در استان بوشهر و شهرستان دشتی، کارخانه‌های تولید رب گوجهفرنگی جزو صنایع تبدیلی مهم و ضروری محصولات کشاورزی این منطقه به حساب می‌آید و احداث کارخانه‌های تولید و بسته‌بندی رب و دیگر مشتقات گوجهفرنگی می‌تواند بخشی از خلأ صنایع تبدیلی این محصول را در شهرستان دشتی جبران کند. در نتیجه احداث این کارخانه‌ها موجب توسعه اراضی زیر کشت منطقه نیز خواهد شد.
انتهای پیام/ع
