روند بازگشت سوریه به جهان عرب آغاز شده است؟

مهسا مژدهی: سوریه در حال بازگشت به دامن کشورهای عربی منطقه است. بیش از یک دهه از زمانی که کشورهای عربی یک صدا علیه بشار اسد صف کشیدند و تلاش کردند تا مخالفان را سازمان‌دهی کنند، گذشته است. آرام گرفتن جنگ داخلی در سوریه و باقی‌ماندن اسد در قدرت باعث شده تا کشورهای عربی چاره‌ای جز پذیرش دمشق در بین خود نبینند.

سفر مهم وزیرخارجه مصر به دمشق

دوازده سال پس از قطع روابط بین دمشق و قاهره، وزیرخارجه مصر در تصمیمی؛ راهی سوریه و دیدار با بشار اسد شد. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، پیش از این و یک روز پس از زلزله با بشار اسد همتای سوری خود تماس گرفته بود. سامح شکری در این سفر نامه السیسی را تحویل همتای سوری‌اش داد. آخرین سفر مقامات مصری به دمشق در سال ۲۰۱۱ انجام شده بود و از آن روز تاکنون قاهره هم در کنار دیگر کشورهای عربی فاصله خود را با اسد و اقداماتش تا حد ممکن حفظ کرد. سامح شکری در این سفر پیام همبستگی کشورش با سوریه را در پی زلزله سوریه و ترکیه به گوش اسد رساند. او گفت که کشورش به کمک‌های بشردوستانه به زلزله‌زدگان این کشور ادامه خواهد داد.

گفته می‌شود مقامات سوریه و مصر در مورد مساله زلزله و روابط تاریخی دو کشور به گفتگو نشسته‌اند. شکری وزیر امور خارجه مصر که به دمشق آمده گفت که گویی به خانه خود و کشور خود آمده است؛ مقامات مصر و مردم این کشور نقش بزرگی در مقابله با آثار زلزله دارند.

احمد ابوزید، سخنگوی وزارت خارجه مصر در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: بشار اسد از مصر و مردم آن برای میزبانی از آوارگان سوری تشکر کرد. به گفته یک دیپلمات ارشد مصری، بیش از ۱۵۰۰ تن تجهیزات کمکی از سوی قاهره به سوریه رسیده است و مصر در هماهنگی با دولت اسد کمکهای بیشتری را ارائه خواهد کرد.

اسد در عمان

اسد در سال‌های اخیر تنها به تهران و مسکو سفر کرده بود و بعد در سفر سال گذشته خود به امارات طلسم انزوا را شکست. حالا پس از ۱۲ سال او راهش را به یک کشور عربی دیگر هم باز کرده است. رییس جمهور سوریه در ابتدای اسفند راهی مسقط شد تا با سلطان عمان به بحث و گفتگو بنشیند. این سفر اولین سفر برنامه‌ریزی شده اسد در ۱۲ سال اخیر است که با شکل و شمایلی رسمی صورت می‌گیرد. همچنین نخستین بار بود که یک کشور عربی پس از جنگ داخلی در سوریه؛ حاضر به پذیرش رئیس جمهور این کشور شد.

بیشتر بخوانید:

موضع‌گیری ایران نسبت به گشایش‌های اخیر در روابط کشورهای عربی با سوریه

رای الیوم: عربستان در پسِ فرو ریختن دیوار عربی در برابر سوریه است

البته عمان تفاوت‌هایی با دیگر همتایان عرب خود داشت. روابط مسقط و دمشق در طی این سال‌ها به صورت دیپلماتیک ادامه داشت و عمان تلاش می‌کرد تا پلی میان معارضین و دولت اسد باشد. البته این میانجی‌گری نتوانست مانع از وقوع اتفاقات تلخ در سوریه باشد، اما سفر اسد به عمان نشان می‌دهد که او قدر این دوستی را دانسته است.

در این سفر رهبران سوریه و عمان پیش از یک دیدار خصوصی، درباره مسائل منطقه‌ای و روابط دوجانبه گفت‌وگو کردند. دفتر ریاست جمهوری سوریه هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که در مسقط، بشار اسد از سیاست‌های متوازن عمان در طول سال‌های گذشته، تمجید کرده است. در این بیانیه به نقل از اسد آمده منطقه اینک بیشتر به نقش عمان برای تقویت روابط بین کشورهای عربی بر اساس احترام متقابل نیاز دارد. این بیانیه نشان می‌دهد که رئیس جمهور سوریه به نقش عمانی‌ها در میانجیگری بین او و اعراب دل‌بسته است.

الحلبوسی میانجیگر جدید بین دمشق و کشورهای عرب

الحلبوسی رئیس مجلس عراق یکی از مقامات عربی بود که ماه گذشته میلادی راهی دمشق شد. او در پایان سی و چهارمین کنفرانس اتحادیه بین المجالس عرب از تشکیل هیئتی از این اتحادیه برای سفر به سوریه به منظور تاکید بر حمایت از مردم این کشور خبر داد. عراق مایل است تا خود را میانجی ماجرای سوریه معرفی کند. الحلبوسی موفق شد تا راه دیگر روسای مجلس کشورهای عربی را به دمشق باز کند. پیش از این هم عراقی‌ها پیشنهاد عضویت سوریه در اتحادیه عرب را مطرح کرده بودند. حلبوسی که ریاست اتحادیه بین‌المجالس عربی را برعهده دارد؛ در این سفر و مذاکره با بشار اسد نشان داد که به طور جدی وارد میانجیگری بین دمشق و همسایگانش شده است.

او در اخرین نشست اتحادیه بین المجالس عربی بار دیگر خواستار موافقت کشورهای عربی با بازگشت سوریه به محیط عربی خود شده بود.

در سفر هیات‌های پارلمانی عربی به سوریه چه گذشت؟

هفته گذشته برخی از اعضای پارلمان کشورهای عربی راهی دمشق شدند. رئیس جمهور سوریه که میزبان رؤسای پارلمانها و اعضای هیأتهای پارلمانی عربی بود، گفت که این سفر به معنای حمایت از ملت سوریه است. اما کشورهای عربی این سفر را به دلیل کمک به سوری‌ها پس از زلزله شدید و کشته شدن بیش از پنج هزار نفر از شهروندان این کشور توجیه کردند. اما آنچه مشخص است اینکه؛ برخی از پایتخت‌های جهان عرب دیگر اصراری بر منزوی کردن بشار اسد ندارند و ترجیح می‌دهند تا اسد به میان کشورهای عربی برگردد.

رؤسای پارلمان‌های کشورهای عربی به ریاست «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان عراق و رئیس فعلی اتحادیه بین المجالس عرب روز یکشنبه گذشته در کاخ الشعب دمشق با رئیس جمهور سوریه دیدار کرد. گفته می‌شود رؤسای پارلمان‌های قطر، کویت و مغرب از سفر به دمشق در قالب این هیئت خودداری کرده‌اند. بسیاری از کارشناسان عربی ماه‌هاست که تاکید می‌کنند حضور بشار اسد در بین همتایان عربی خود ضروری است و کشورها باید هر طور که شده در این مسیر قدم بردارند. با این حال این روند بسیار کند پیش می‌رود و کشورهایی مانند عربستان سعودی حاضر و قطر حاضر نیستند تا به طور رسمی از این اقدامات حمایت کنند.

زلزله ترکیه که سوریه را هم با بحران روبه رو کرد، باعث شد تا کشورهای عربی بهانه لازم برای پیوستن به سوریه را پیدا کنند. آنها با اعلام همبستگی با دمشق نشان دادند که می‌خواهند گام اصلی را هر چه زودتر به سمت بشار اسد بردارند. برخی از کارشناسان عربی در سال‌های اخیر به رهبرانشان هشدار داده‌اند که عدم پذیرش بشار اسد به عنوان رهبر سوریه، در شرایطی که او قدرت را در دمشق در دست دارد، می‌تواند به بحرانی در جهان عربی تبدیل شود. به اعتقاد برخی از آنها رها کردن اسد منجر به نزدیک شدن او به تهران و مسکو شد که این موضوع کشورهای عربی را در وضعیت ناگواری قرار داد. اما به هر حال آنها به بهانه کمک‌های بشردوستانه از این سیاست خود فاصله گرفته‌اند. هنوز زود است که اعلام کنیم کشورهای عربی برای ملاقات با اسد صف کشیده‌اند، آنها کماکان نتوانسته‌اند اختلافات خود را با دمشق کنار بگذارند. با این همه حالا می‌دانند که راه دیگری در پیش پای آنها قرار ندارد. این همان موضوعی است که اسد هم به آن رسیده است.

۳۱۱۳۱۲