سوخت ملی-۴| سبد تک‌سوختی پاشنه آشیل امنیت انرژی کشور/ لزوم اصلاح سهمیه بنزین به نفع دوگانه‌سوزها

به گزارش خبرنگار اقتصادی برگزیده های ایران، حمله سایبری دشمن به سامانه سوخت ایران و اختلال در عرضه بنزین آزاد و سهمیه‌ای در سراسر کشور، زنگ خطر جدی را برای دولتمردان به صدا در آورده است که در صورت بی‌توجهی نسبت به تنوع‌سازی سبد سوخت و تداوم سبد تک سوختی و انحصار بنزین بخش حمل و نقل کشور همواره در معرض تهدیدات جدی خواهد بود.

یکی از راهکارهای موجود برای تنوع‌بخشی به سبد سوخت، افزایش سهم CNG در این سبد است. ایران دومین دارنده منابع گازی دنیاست و می‌تواند با اتکا به این ظرفیت بزرگ و مزیت‌های آن، اقدام به توسعه صنعت CNG در کشور کند، توسعه صنعت CNG علاوه بر مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی، از جنبه تضمین امنیت انرژی کشور نیز حائز اهمیت است.

طبق آمار در طول یک هفته اخیر و همزمان با ایجاد محدودیت در دسترسی به بنزین، تعداد زیادی از صاحبان خودروها از مصرف بنزین به استفاده از CNG روی آورده اند. به همین دلیل مصرف CNG در طول یک هفته گذشته ۳۰ درصد افزایش یافته است. اگر در ۸ سال گذشته با حمایت‌های دولت میزان نفوذ CNG در سبد سوخت از طریق دوگانه‌سوز کردن خودروها افزایش می‌یافت طبیعتا تاثیر بحران بنزین اخیر نیز بر زندگی مردم کمتر میشد.

* افزایش ۲ برابری مصرف CNG در خودرو تا افق ۱۴۲۰

با توجه به نکات گفته شده، طبیعتا یکی از اولویت‌های مهم وزارت نفت در دولت سیزدهم، توسعه صنعت CNG در کشور است، بر این اساس شورای عالی انرژی در سند «تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق ۱۴۲۰» به تمرکز سیاست‌های دولت بر توسعه CNG تاکید کرده است.

در این سند پیش‌بینی شده است که با اعمال حمایت‌های ویژه از صنعت CNG، میزان مصرف این سوخت پاک در خودروها از ۲۷ میلیون متر مکعب در روز در سال ۹۸، به ۵۳.۲ میلیون متر مکعب در روز در افق ۱۴۲۰ برسد (جدول ۱). اما دستیابی به این اهداف با چالش‌های فراوانی همراه بوده که نیازمند حمایت مجموعه دولت با راهبری وزارت نفت از صنعت CNG است.

جدول ۱- سبد بهینه سوخت بخش حمل و نقل زمینی تا افق ۱۴۲۰ (واحد میلیارد لیتر بنزین)

* رمزگشایی از «تلهِ سیاستی» در مسیر توسعه  CNG

در بخش دوم پرونده سوخت ملی در گزارشی با عنوان «سوخت ملی-۲|رمزگشایی از «تلهِ سیاستی» در مسیر توسعه CNG/ چرا طرح دوگانه‌سوزی خودروها شکست خورد‌ » توضیح داده شد که چگونه یک تله سیاستی مانع از توسعه CNG در کشور شده است.

این تله بدین معناست که از طرفی تا قیمت بنزین اصلاح نشود و فاصله قیمتی بنزین و CNG قابل ملاحظه نباشد، مردم به سمت استفاده از CNG حرکت نکرده و صنعت CNG توسعه پیدا نخواهد کرد. از طرف دیگر تا استفاده از CNG ارزان در خودروها به عنوان جایگزین بنزین افزایش نیابد و هزینه سوخت مصرفی مردم با جایگزینی CNG کاهش نیابد، امکان افزایش قیمت بنزین وجود ندارد.

در نتیجه راهکار پیش‌روی وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای حل تله سیاست‌گذاری این است که ابتدا با استفاده از سایر ابزارهای موجود (غیر از افزایش قیمت بنزین) مردم را به سمت استفاده از CNG هدایت کند و سپس با اصلاح قیمت بنزین به صورت گام به گام مردم را به سمت جایگزینی هر چه بیشتر CNG در سبد سوخت خود تشویق کند.

* لزوم اصلاح نظام‌ سهمیه‌بندی بنزین به نفع دوگانه‌سوزها

حال سوال اساسی این است که راهکار عبور از این تله سیاست‌گذاری چیست؟ طبیعتا اصلاح قیمت بنزین و یا اتخاذ سیاست‌های قیمتی آن هم در شرایط پیچیده اجتماعی امروز قابلیت اجرا ندارد، در نتیجه دولت باید با اتخاذ سیاست‌های غیرقیمتی از توسعه CNG در سبد سوخت کشور حمایت کند.

یکی از سیاست‌های غیرقیمتی، اصلاح سهمیه‌های بنزین خودروهای تک‌سوز و دوگانه‌سوز است. به اعداد مربوط به سهمیه خودروهای تک‌سوز و دوگانه‌سوز در جدول ۲ توجه کنید. طبق این جدول، سهمیه بنزین خودروهای دوگانه‌سوز تقریبا نصف خودروهای تک‌سوز است.

برای مثال اگر فردی وانت خود را CNGسوز کند ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای به او تعلق می‌گیرد ولی اگر فرد دیگری وانت خود را تک‌سوز نگه‌دارد ۲۰۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای دریافت می کند.

جدول ۲- سهمیه بنزین خودروهای تک‌سوز و دوگانه‌سوز

اشاره شد که به دلیل افزایش قیمت ارز و تورم در دو سال اخیر، تاثیر افزایش قیمت بنزین در آبان ۹۸ تقریبا تعدیل شده است. با در نظر گرفتن این موضوع، وقتی دولت به خودروهای تک‌سوز بیش از ۳ برابر خودروهای دوگانه‌سوز سهمیه‌ بنزین می‌دهد دیگر انگیزه‌ای برای صاحبان خودرو باقی نمی‌ماند که با دوگانه‌سوزی خودروها از سهمیه ۳ برابر بنزین فعلی دست بکشند و به افزایش سهم CNG در سبد سوخت کمک کنند.

در نتیجه یک پیشنهاد برای افزایش سهم CNG در سبد سوخت کشور اصلاح نظام سهمیه بنزین به نفع خودروهای دوگانه‌سوز است. یعنی سهمیه بنزین ماهانه خودروهای دوگانه‌سوز ثابت باقی بماند و سهمیه بنزین خودروهای تک‌سوز مساوی یا کمتر از خودروهای دوگانه‌سوز شود.

البته این سیاست باید قبل از اعمال به صاحبان خودرو اطلاع‌رسانی شود و بعد از تعیین یک فرصت ۳-۴ ماهه به آنها برای دوگانه‌سوز کردن خودروها، تغییر نظام سهمیه‌های بنزین صورت بگیرد.

انتهای پیام/