نکات فقهی سخنان رهبر انقلاب در دیدار با نخبگان/ وظیفه نخبه در قبال جامعه اسلامی چیست؟

به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیت‌های دینی برگزیده های ایران رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر با نخبگان کشور به شرح جایگاه نخبگان در کشور و وظایف آنها در قبال جامعه و مردم پرداخت.

حجت‌الاسلام هادی عجمی، نویسنده و کارشناس فقه فرهنگ در گفت‌وگو با فارس به بیان نکاتی فقهی درباره سخنان رهبر معظم انقلاب پرداخت که در ادامه تقدیم می‌شود.

وی درباره شرایط تحلیل سخنان اشخاص خصوصاً فقها گفت: در تبیین و حاشیه زدن بر سخنان هر فردی، ابتدا لازم است به منظومه فکری و روش تفکری آن فرد توجه داشت. وقتی سخنان یک فقیه را می‌شنویم و می‌خواهیم تحلیلش کنیم، لازم است با روشی فقهی، سخنانش را بررسی و حاشیه زد.

جایگاه نخبگان در کشور

عجمی با اشاره به دو نکته مهم در سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با نخبگان کشور گفت: آیت‌الله خامنه‌ای به بیان جایگاه و وظیفه نخبگان پرداختند که درباره جایگاه نخبگی فرمودند: عزیزان من! نخبگی یک نعمت الهی است، یک موهبت خدایی است و نعمت الهی را باید شکر کرد. نکته‌ی دوّم؛ … آن چیزی که نخبه را نخبه می‌کند، علاوه‌ بر استعداد و ظرفیّت ذهنی، قدرشناسی از این حقیقت و از این نعمت است؛ از این [نعمت] قدرشناسی بشود و بر اساس آن، کار و تلاش انجام بگیرد.

وظیفه نخبگان از منظر رهبر معظم انقلاب

این کارشناس فقه فرهنگ ادامه داد: رهبر معظم انقلاب درباره وظیفه نخبگان در کشور فرمودند: ما امروز باید فاصله‌ خودمان را با مرز دانش جهان پر کنیم، ما فاصله داریم. همچنین فرمودند: نخبگان … باید به مسائل کشور فکر کنند، مسئله‌محور کار کنند؛ مسئله‌محوری مهم است، …یکی از مسائلی که مورد تکیه و توجّه و تعمیق واقع می‌شود، مسئله‌ هوش مصنوعی باشد که در اداره‌ آینده‌ دنیا نقش خواهد داشت، …در بعضی از دانشگاه‌ها عناصری هستند که جوان نخبه را به ترک کشور تشویق می‌کنند، من صریح می‌گویم که این خیانت است، این دشمنی با کشور است، دوستی با آن جوان هم نیست.

قائده نفی سبیل/ تسلط کفار بر مسلمانان ممنوع

وی با اشاره به وجود دو قائده کلی در فقه گفت: در فقه، درباره دو قاعده فقهی بحث‌های زیادی شده است، قاعده نفی سبیل و عزت اسلامی. این دو قاعده دو روی یک سکه هستند که قاعده نفی سبیل از آیه «وَ لَنْ یَجْعَلَ اَللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً» برداشت شده است. برپایه این قاعده هر «حکم» فقهی که سبب تسلط کافر بر مؤمن شود، برداشته می‌شود. برای نمونه پدر و جدّ پدری از منظر فقهی بر بچه ولایت دارند، اما اگر این بچه مسلمان شد و پدر کافر بود، ولایت پدر برداشته می‌شود، زیرا سبب تسلط کافر بر مؤمن می‌شود. این نفی ولایت بسیاری از احکام اولیه را محدود می‌کند و پیامدهای فراوانی دارد. فلسفه قاعده نفی سبیل، حفظ عزت مسلمانان است.

قائده عزت اسلامی/ نفی سبیل حداقل عزت مسلمانان است

این کارشناس مذهبی ادامه داد: قاعده عزت اسلامی یک درجه بالاتر است. در قرآن و روایات یک اصل مهم این است که پیوسته باید عزت مسلمانان حفظ شود. قاعده عزت اسلامی، دایره وسیعی دارد که حداقل آن نفی سبیل است، یعنی حداقل عزت این است که کفار بر مسلمانان تسلط و راه (سبیل) نداشته باشند. بیشتر از این حداقل، ایجاد عزت بیشتر برای جامعه اسلامی و مسلمانان است.

حجت‌الاسلام عجمی درباره موضوع عزت اسلامی گفت: قرآن کریم می‌فرماید: «وَ لِلّهِ اَلْعِزَّهُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ» برپایه این آیه، عزت اختصاص به خدا، رسول و مؤمنان دارد و نباید از دست برود. در آیه دیگر می‌فرماید: «کَلِمَهُ اَللّهِ هِیَ اَلْعُلْیا» یعنی «الله» و پیروان الله همیشه در مرتبه بلند قرار دارند و نباید این جایگاه آنها خدشه‌دار شود.

نخبگان برای حفظ عزت و کرامت جامعه وظیفه بیشتری از باقی مردم دارند

وی ادامه داد: حفظ و تقویت عزت مسلمانان وظیفه همگانی است. هر مکلفی موظف به خودداری است از آنچه عزت و کرامت جامعه اسلامی را تهدید می‌کند. در مقابل، اعمالی که سبب عزت جامعه اسلامی می‌شود انجام دهد. به همین دلیل این تکلیف کفایی است و هرگاه عده‌ای این کار را انجام دهند، از دیگران ساقط می‌شود. حاکم به جهت قدرتی که دارد، وظیفه‌ای سنگین‌تر دارد، اما حفظ عزت جامعه اسلامی تنها وظیفه حکومت نیست، اما چون وظیفه ویژه دارد، اگر در این جهت اقدام نکند ترک فعل کرده است. در این بین، نخبگان نیز به علت نعمت و قدرت خدادادی، وظیفه‌ای ویژه در این عرصه و رفع نیازهای جامعه اسلامی در جهت عزت اسلامی و برداشتن تسلط کفار بر مسلمین دارند.

این کارشناس فقه فرهنگ با اشاره به مراتب عزت اسلامی گفت: آنچه موجب تسلط کفار بر مسلمانان شود حرام و نفی سبیل، واجب است. اما در درجه بالاتر از نفی سبیل، هر آن چیزی است که باعث عزت جامعه اسلامی شود و استحباب مؤکد دارد. زیرا عزت اسلامی درجاتی دارد که به یقین نمی‌توان تمامی مراتب آن را واجب دانست.

کاربرد هوش مصنوعی در دفاع از کشور و اشاره بجای رهبر انقلاب به این نکته

عجمی با اشاره به اینکه امروزه تسلط کفار، تنها با حمله و جنگ آبی و زمینی نیست گفت: این امر شامل جنگ‌های آبی خاکی‏،  اقتصادی‏، الکترونیک‏، بیولوژیک‏، سایبری‏، شیمیایی‏، فرسایشی‏ و… می‌شود که در این جنگ، هوش مصنوعی کاربرد بسیاری دارد و همانگونه که مقام معظم رهبری درست تشخیص داده‌اند، قدرت یافتن در هوش مصنوعی مقدمه جلوگیری از سبیل و تسلط بیشتر کفار بر مسلمین است. البته مهمترین جنگ‌ها، جنگ فرهنگی است که در جنگ رسانه‌ای، هنری  و فرهنگی نمود دارد. دو قاعده عزت مسلمین و نفی سبیل، اطلاق دارد و تقابل و آمادگی برای مقابله با تمامی این جنگ‌ها را شامل می‌شود.

آماده بودن برای جلوگیری از هجوم دشمن واجب است

وی افزود: در سوره مبارکه الأنفال آیه ۶۰ آمده است: «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّهٍ وَمِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُم وَآخَرینَ مِن دونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللَّهُ یَعلَمُهُم وَما تُنفِقوا مِن شَیءٍ فی سَبیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیکُم وَأَنتُم لا تُظلَمونَ؛ هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [دشمنان‌]، آماده سازید! و (همچنین) اسب‌های ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگری غیر از این‌ها را، که شما نمی‌شناسید و خدا آنها را می‌شناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام) انفاق کنید، بطور کامل به شما بازگردانده می‌شود، و به شما ستم نخواهد شد!».

بابد به قدری قوی باشیم که دشمن حتی فکر حمله هم نکند

این کارشناس فقه فرهنگ با اشاره به وجوب آمادگی در برابر هجوم دشمن گفت: این امر قرآن «وَأَعِدّوا» دلالت مولوی و وجوبی دارد. یعنی بر مسلمانان واجب کفایی است که به گونه‌‌ای آماده باشند که دشمن حتی فکر تهاجم فکری، سیاسی و فرهنگی داشته باشد. اما با این وضعیت فاصله داریم.

کمک به فرار نخبگان حرام است/ استفاده درست نکردن از نخبگان سبب فرار آنها می‌شود

عجمی کمک به فرار نخبگان را امری حرام دانست و گفت: کسانی که به مهاجرت نخبگان کمک می‌کنند، مانع تحقق این امر الهی هستند و فعل حرام و خیانت انجام می‌دهند. البته عدم ایجاد زمینه استفاده درست از این نخبگان در کشور ما مقدمه مهاجرت آنهاست، نیز انجام مقدمه حرام است. همچنین فرار نخبگان، دو لبه دارد، تشویق برخی، و نبود بازار کار مناسب و راه پیشرفت و شکوفایی از سویی. خیانت و ترک فعل در هر دو سو، یک حکم را دارد، حرمت شدیدی که مقدمه سالها تسلط غرب شده است.

وی در پایان گفت: در نتیجه آمادگی برای تمامی این جنگ‌ها تا حدی که دشمن از ترس، به جنگ نیاید (تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ ) نیز واجب کفایی است، به‌ویژه بر نخبگان جامعه اسلامی.

انتهای پیام/