به گزارش برگزیده، چشمپزشکی ایران امروز در مسیر پیشرفتهای چشمگیر قرار دارد، اما مشکلات اقتصادی، ناکارآمدی سیستم بیمه، و مهاجرت پزشکان متخصص، تهدیداتی برای آینده آن به شمار میروند. با اصلاح ساختارهای موجود و بهرهبرداری از فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی، ایران میتواند جایگاه خود را در این حوزه بهبود بخشد و چشماندازی روشن برای آینده چشمپزشکی کشور رقم بزند.
درهمین رابطه دکتر قاسم فخرایی، رییس بیمارستان فارابی از واقعیتهای پنهان و چالشهای آشکار این حوزه صحبت میکند؛ حوزهای که با وجود برخورداری از پزشکان ماهر، خدمات پیشرفته و هزینههایی بهمراتب پایینتر از کشورهای منطقه، همچنان با مشکلاتی جدی در ساختار بیمه، تأمین تجهیزات و سیاستگذاری روبهروست.
به گزارش انجمن چشمپزشکی ایران، دکتر فخرایی با اشاره به کیفیت بالای خدمات چشمپزشکی در ایران، دلایل نارضایتی مردم، روند مهاجرت پزشکان و ضعف در جذب بیماران خارجی را تشریح میکند و همزمان راهحلهایی مانند اصلاح تعرفهها، تقویت بیمهها و کاهش تصدیگری دولت را ضروری میداند؛ اقداماتی که آینده چشمپزشکی ایران را تعیین خواهند کرد.
مشروح این گفتوگو را بخوانید:
وضعیت چشمپزشکی امروز ایران را چگونه توصیف میکنید؟
چشمپزشکی ایران امروز در منطقه جایگاه بسیار خوبی دارد. ما تقریباً تمام خدمات تخصصی و فوقتخصصی را با کیفیت بالا ارائه میکنیم و از نظر مهارت پزشکان و تجهیزات تشخیصی و جراحی، در سطح بسیار قابل قبولی هستیم. هزینه خدمات نیز نسبت به کشورهای اطراف بسیار پایینتر است.
برای مثال عملی که در عراق حدود ۳۰۰۰ دلار هزینه دارد، در ایران با ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار قابل انجام است. البته در مورد آینده نمیتوان با قطعیت حرف زد، اما در وضعیت فعلی از نظر کیفیت خدمات و دسترسی بیماران، شرایط مطلوبی داریم.
اما مردم میگویند هزینههای درمان سنگین است. چرا تصور عمومی با گفتههای شما متفاوت است؟
دلیل اصلی این اختلاف، درآمد پایین مردم و شرایط اقتصادی است. تجهیزات مصرفی ما هنوز با ارز ۲۸ هزار تومانی وارد میشود و تجهیزات اصلی مثل میکروسکوپ و دستگاههای OCT با ارز آزاد تهیه میشوند. هزینه تمامشده بسیار بالاست، اما تعرفههای درمانی متناسب با این واقعیتها تعیین نشدهاند.
مردم فکر میکنند هزینهها بالاست، اما واقعیت این است که هزینهها در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار پایینتر است و مشکل از عدم تناسب میان درآمد مردم و هزینه واقعی تجهیزات و درمان ناشی میشود.
با این شرایط و با وجود قیمتهای پایینتر، چرا در جذب توریسم سلامت موفق عمل نکردهایم؟
مشکل از عوامل غیرپزشکی است. موانع اداری، فرهنگی و سیاسی زیاد داریم. نمونه سادهاش نبود دستگاه کارتخوان بینالمللی در بیمارستانهاست. بیماری از عمان داشتیم که چون امکان پرداخت با کارت نداشت، ادامه درمانش را در ترکیه انجام داد. مورد دیگری بود که بیمار افغانستانی به دلیل مشکل صدور ویزا نتوانست برای عمل به ایران بیاید. ما به همین سادگی بیماران خارجی را از دست میدهیم. با وجود این مشکلات، هنوز بیماران از اروپا، آمریکا و کشورهای همسایه برای جراحی چشم به ایران میآیند، چون میدانند خدمات باکیفیت و ارزان دریافت میکنند.
نقش بیمهها در چرخه درمان چشمپزشکی چیست؟
مشکلات ساختاری جدی دارند. مواد مصرفی با ارز ۲۸ هزار تومانی وارد میشود، تعرفهها واقعی نیست و بیمهها هم حمایت کافی ارائه نمیدهند. در نتیجه فشار مالی مستقیماً به بیمار منتقل میشود. از طرف دیگر، پرداخت مطالبات مراکز درمانی توسط بیمهها گاهی تا دو سال طول میکشد. این تأخیرها سیستم را فلج میکند. اگر دولت به جای ارز ترجیحی، از بیمهها حمایت میکرد، بیمهها میتوانستند هزینه درمان را بهتر پوشش دهند و فشار از دوش بیمار برداشته میشد.
مردم تصور میکنند پزشکان درآمدهای بالا دارند و شرایط مالی مردم را درک نمیکنند. دلیل ایجاد این ذهنیت چیست؟
این ذهنیت نتیجه درآمد پایین مردم و ضعف عملکرد بیمههاست. وقتی بیمه باید ۱۰ درصد فرانشیز بگیرد اما عملاً ۸۰ درصد هزینه را به بیمار تحمیل میکند، طبیعی است مردم فکر کنند درمان گران است و پزشکان عامل آن هستند. اما پزشکان هم با مشکلات اقتصادی و تعرفههای غیرواقعی مواجهاند.
اگر درآمد پزشکان آنقدر بالا بود، چرا تعداد زیادی از متخصصان ما مهاجرت میکنند؟ مشکل اصلی ساختار بیمه و اقتصاد است، نه پزشک. در بسیاری از کشورها، پرداخت بیمه آنلاین است و تمام روند سر وقت انجام میشود، اما در ایران این مسیر هنوز اصلاح نشده است.
به نظر شما راه اصلاح این سیستم و کاهش فشار موجود چیست؟
اصلاح تعرفهها، تقویت بیمهها و کاهش تصدیگری دولت. اگر تعرفهها عادلانه و متناسب با واقعیتهای اقتصادی تعیین شوند و بیمهها حمایت مؤثرتری ارائه دهند، هم پزشکان میمانند و هم بیماران راضی خواهند بود. دخالت بیش از حد دولت باعث شده تعرفهها واقعی نباشند و این وضعیت به ضرر همه تمام شده است. اگر نظام پزشکی در تعیین تعرفهها نقش اصلی را داشته باشد، میتوانیم به تعادل برسیم.
مهاجرت چشمپزشکان و متخصصان، مانند دیگر گروههای پزشکی، روند نگرانکنندهای پیدا کرده است. دلیل این موج مهاجرت چیست؟
در کشورهایی مثل آمریکا کمبود چشمپزشک وجود دارد و آنها برای جذب متخصصان خارجی شرایط ویژهای ایجاد کردهاند. چشمپزشکی در آن کشورها یک رشته لوکس محسوب میشود و درآمد پزشکان بسیار بالاست. مثلاً ویزیت یک فوقتخصص در آمریکا حدود ۳۰۰۰ دلار است. با چنین درآمدی پزشک میتواند با کار کمتر، زندگی بهتری داشته باشد. بسیاری از پزشکانی که مهاجرت کردهاند بهراحتی جذب سیستم درمان آن کشورها شدهاند و من پزشکی را نمیشناسم که مهاجرت کرده باشد و بیکار مانده باشد. طبیعی است که وقتی شرایط کاری و درآمدی مناسب نباشد، متخصصان تصمیم به مهاجرت میگیرند.
برای حفظ متخصصان در داخل کشور چه باید کرد؟
باز هم میگویم: اصلاح تعرفهها و کاهش دخالت دولت کلید اصلی است. وقتی پزشک بداند درآمدش متناسب با کارش است و بیمهها بهموقع مطالبات را پرداخت میکنند، انگیزه مهاجرت از بین میرود. بسیاری از پزشکانی که رفتهاند عاشق ایران هستند و اگر شرایط اصلاح شود، برمیگردند. متأسفانه در برخی رشتهها مثل اطفال حتی متقاضی نداریم، که این یک زنگ خطر جدی است و نشان میدهد مشکل ساختاری وجود دارد.
با ظهور هوش مصنوعی، آینده چشمپزشکی ایران را چگونه میبینید؟
هوش مصنوعی قطعا در حوزههایی مثل تشخیص، برنامهریزی درمان و حتی بخشهایی از جراحی نقش جدی خواهد داشت. اما معتقدم چشمپزشکی همچنان نیازمند پزشک متخصص و باتجربه است و هوش مصنوعی جایگزین کامل نیروی انسانی نمیشود. ما باید مصرفکننده هوشمند این فناوری باشیم، آن را بومیسازی کنیم و از آن برای افزایش کیفیت خدمات استفاده کنیم. خوشبختانه جوانان ما در حوزه IT و تجهیزات پزشکی فعالاند و این امید وجود دارد که چشمپزشکی ایران همچنان در منطقه بدرخشد.
۴۷۴۷
