کم خونی فقر آهن یک نوع شایع کم خونی است، وضعیتی که در آن خون فاقد گلبول های قرمز سالم کافی است. گلبولهای قرمز اکسیژن را به بافتهای بدن میرسانند. همانطور که از نام آن پیداست، کم خونی ناشی از فقر آهن به دلیل کمبود آهن است. بدون آهن کافی، بدن شما نمی تواند به اندازه کافی ماده ای را در گلبول های قرمز تولید کند که آنها را قادر به حمل اکسیژن (هموگلوبین) می کند. در نتیجه، کم خونی ناشی از فقر آهن ممکن است شما را خسته و تنگی نفس کند. معمولاً می توانید کم خونی ناشی از فقر آهن را با مکمل آهن اصلاح کنید. گاهی اوقات آزمایش ها یا درمان های اضافی برای کم خونی فقر آهن ضروری است، به خصوص اگر پزشک مشکوک باشد که شما خونریزی داخلی دارید.
علائم کم خونی ناشی از فقر آهن
در ابتدا، کم خونی فقر آهن می تواند آنقدر خفیف باشد که مورد توجه قرار نگیرد. اما با کمبود آهن در بدن و تشدید کم خونی، علائم و نشانه ها تشدید می شود. علائم و نشانه های کم خونی فقر آهن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی مفرط
- ضعف
- پوست رنگ پریده
- درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس
- سردرد، سرگیجه یا سبکی سر
- دست و پاهای سرد
- التهاب یا درد زبان شما
- ناخن های شکننده
- هوس غیرمعمول برای مواد غیر مغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته
- کم اشتهایی به خصوص در نوزادان و کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر شما یا فرزندتان علائم و نشانه هایی را نشان داد که نشان دهنده کم خونی فقر آهن است، به پزشک مراجعه کنید. کم خونی فقر آهن به سادگی تشخیص داده می شود. بنابراین به جای مصرف مکمل های آهن به تنهایی برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید. بارگیری بیش از حد بدن با آهن می تواند خطرناک باشد زیرا تجمع بیش از حد آهن می تواند به کبد شما آسیب برساند و عوارض دیگری ایجاد کند.
علل کم خونی ناشی از فقر آهن
کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی رخ می دهد که بدن شما آهن کافی برای تولید هموگلوبین نداشته باشد. هموگلوبین بخشی از گلبول های قرمز خون است که به خون رنگ قرمز می دهد و گلبول های قرمز خون را قادر می سازد تا خون اکسیژن دار را در سراسر بدن شما حمل کنند. اگر آهن کافی مصرف نکنید، یا اگر آهن زیادی از دست بدهید، بدن شما نمی تواند هموگلوبین کافی تولید کند و در نهایت کم خونی ناشی از فقر آهن ایجاد می شود.
علل کم خونی فقر آهن عبارتند از:
- از دست دادن خون: خون حاوی آهن در گلبول های قرمز است. بنابراین اگر خون از دست بدهید مقداری آهن از دست می دهید. زنانی که پریودهای سنگین دارند در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند زیرا در طول قاعدگی خون از دست می دهند. از دست دادن آهسته و مزمن خون در بدن (مانند زخم معده، فتق هیاتال، پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولورکتال) می تواند باعث کم خونی فقر آهن شود. خونریزی گوارشی می تواند ناشی از استفاده منظم از برخی مسکن های بدون نسخه، به ویژه آسپرین باشد.
- کمبود آهن در رژیم غذایی شما: بدن شما به طور منظم از غذاهایی که می خورید آهن دریافت می کند. اگر آهن خیلی کم مصرف کنید، با گذشت زمان بدن شما ممکن است دچار کمبود آهن شود. نمونه هایی از غذاهای غنی از آهن شامل گوشت، تخم مرغ، سبزیجات سبز برگ و غذاهای غنی شده با آهن است. برای رشد و تکامل مناسب، نوزادان و کودکان به آهن از رژیم غذایی خود نیز نیاز دارند.
- ناتوانی در جذب آهن: آهن غذا در روده کوچک به جریان خون شما جذب می شود. یک اختلال روده، مانند بیماری سلیاک، که بر توانایی روده شما برای جذب مواد مغذی از غذای هضم شده تأثیر می گذارد، می تواند منجر به کم خونی فقر آهن شود. اگر بخشی از روده کوچک شما با جراحی بای پس شده یا برداشته شده باشد، ممکن است بر توانایی شما در جذب آهن و سایر مواد مغذی تأثیر بگذارد.
- بارداری: بدون مکمل آهن، کم خونی فقر آهن در بسیاری از زنان باردار رخ می دهد، زیرا ذخایر آهن آنها نیاز به افزایش حجم خون خود و همچنین منبع هموگلوبین برای جنین در حال رشد دارد.
عوامل خطر کم خونی ناشی از فقر آهن
این گروه از افراد ممکن است خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن را افزایش دهند:
- زنان: از آنجایی که زنان در طول قاعدگی خون از دست می دهند، زنان به طور کلی در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند.
- نوزادان و کودکان: نوزادانی که وزن کم هنگام تولد دارند یا زودتر از موعد به دنیا آمده اند و آهن کافی از شیر مادر یا شیر خشک دریافت نمی کنند ممکن است در معرض خطر کمبود آهن باشند. کودکان در طول جهش رشد به آهن اضافی نیاز دارند. اگر کودک شما رژیم غذایی سالم و متنوعی ندارد، ممکن است در معرض خطر کم خونی باشد.
- گیاهخواران: افرادی که گوشت نمی خورند، اگر سایر غذاهای غنی از آهن را مصرف نکنند، ممکن است در معرض خطر کم خونی ناشی از فقر آهن قرار بگیرند.
- اهداکنندگان مکرر خون: افرادی که به طور معمول خون اهدا می کنند ممکن است در معرض خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن باشند زیرا اهدای خون می تواند ذخایر آهن را کاهش دهد. هموگلوبین پایین مربوط به اهدای خون ممکن است یک مشکل موقتی باشد که با خوردن غذاهای غنی از آهن بیشتر برطرف می شود. اگر به شما گفته شد که به دلیل هموگلوبین پایین نمی توانید خون اهدا کنید، از پزشک خود بپرسید که آیا باید نگران باشید.
عوارض کم خونی ناشی از فقر آهن
کم خونی خفیف فقر آهن معمولاً عوارضی ایجاد نمی کند. با این حال، اگر کم خونی ناشی از فقر آهن درمان نشود، می تواند شدید شود و منجر به مشکلات سلامتی شود، از جمله موارد زیر:
- مشکلات قلبی: کم خونی فقر آهن ممکن است منجر به ضربان قلب سریع یا نامنظم شود. قلب شما باید خون بیشتری پمپاژ کند تا کمبود اکسیژن حمل شده در خون را در هنگام کم خونی جبران کند. این می تواند منجر به بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
- مشکلات دوران بارداری: در زنان باردار، کم خونی فقر آهن شدید با زایمان زودرس و نوزادان کم وزن مرتبط است. اما این وضعیت در زنان باردار که مکمل آهن را به عنوان بخشی از مراقبت های دوران بارداری خود دریافت می کنند، قابل پیشگیری است.
- مشکلات رشد: در نوزادان و کودکان، کمبود شدید آهن می تواند منجر به کم خونی و همچنین تاخیر در رشد و تکامل شود. علاوه بر این، کم خونی فقر آهن با افزایش حساسیت به عفونت ها همراه است.
جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن
با انتخاب غذاهای غنی از آهن می توانید خطر کم خونی ناشی از فقر آهن را کاهش دهید.
غذاهای غنی از آهن
غذاهای غنی از آهن عبارتند از:
- گوشت قرمز، گوشت مرغ
- غذای دریایی
- لوبیا
- سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج
- میوه های خشک مانند کشمش و زردآلو
- غلات، نان و پاستا غنی شده با آهن
- نخود فرنگی
بدن شما آهن بیشتری را از گوشت نسبت به سایر منابع جذب می کند. اگر تصمیم به عدم مصرف گوشت دارید، ممکن است لازم باشد مصرف غذاهای غنی از آهن و گیاهی خود را افزایش دهید تا همان مقدار آهن را جذب کنید که افرادی که گوشت می خورند.
برای افزایش جذب آهن، غذاهای حاوی ویتامین C را انتخاب کنید
شما می توانید با نوشیدن آب مرکبات یا خوردن سایر غذاهای غنی از ویتامین C همزمان با مصرف غذاهای پر آهن، جذب آهن بدن خود را افزایش دهید. ویتامین C موجود در آب مرکبات، مانند آب پرتقال، به بدن کمک می کند تا آهن رژیم غذایی را بهتر جذب کند. ویتامین C همچنین در:
- کلم بروکلی
- گریپ فروت
- کیوی
- سبزیجات
- خربزه
- پرتقال ها
- فلفل
- توت فرنگی
- نارنگی
- گوجه فرنگی ها
پیشگیری از کم خونی فقر آهن در نوزادان
برای جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن در نوزادان، در سال اول به کودک خود شیر مادر یا شیر خشک غنی شده با آهن بدهید. شیر گاو منبع خوبی از آهن برای نوزادان نیست و برای نوزادان زیر یک سال توصیه نمی شود. پس از ۶ ماهگی، حداقل دو بار در روز به کودک خود با غلات غنی شده با آهن یا گوشت های پوره شده تغذیه کنید تا دریافت آهن را افزایش دهید. پس از یک سال، مطمئن شوید که کودکان بیش از ۲۰ اونس (۵۹۱ میلی لیتر) شیر در روز نمی نوشند. شیر زیاد اغلب جای سایر غذاها از جمله غذاهای غنی از آهن را می گیرد.
بیشتر بخوانید:
مضرات استفاده از تلفن همراه بر سلامت بدن
آمار کرونا در ایران؛ شناسایی ۲۶۰ مبتلای جدید/ ۷ تن دیگر جان باختند
۲۳۳۲۳۶
