حال دریاچه صورتی فارس خوب نیست!

به گزارش برگزیده های ایران از شیراز، در گزارش قبل به معرفی تالاب های استان فارس پرداختیم و قول دادیم که در گزارش های بعد، جزئیات بیشتری از این تالاب ها ارائه کنیم.

از مرکز استان که شروع کنیم، نزدیکترین تالاب به شهر شیراز، تالاب مهارلو است که ساکنین شیراز آن را به اسم دریاچه نمک می شناسند و در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری شرق شیراز واقع شده است و بخاطر رنگ صورتی که در مواقعی از سال بخود می گیرد، برخی آن را به دریاچه صورتی هم می شناسند.

این دریاچه وسعتی حدود ۲۵۰ کیلومتر مربع دارد و پناهگاهی برای فلامینگو، مرغابی، آنقوت و پرندگان مهاجر به شمار می آید که در سال های کم آبی و خشک تبدیل به قتل گاهی نمکین برای این پرندگان بی گناه تبدیل می شود.

این تالاب از جمله دریاچه هایی است که آبگیری آن اهمیت زیادی دارد، زیرا این تالاب در مسیر مهاجرت پرندگان و زیستگاه های امن پرندگان آبزی و کنار آبزی است که آبگیری آن برای زیست پرندگان اهمیت زیادی دارد و از طرفی هم با آبگیری این دریاچه، شهرهای شیراز و سروستان و روستاهای اطراف، از خطر گرد و غبار و ریزگردهای تابستانی در امان می مانند.

تبدیل مهارلو به کانون ریزگرد!

دریاچه نمک در سالهای کم باران و خشک به کانون ریزگردها و به خصوص ریزگردهای نمکی تبدیل شد و سلامت هوای شیراز و شهرهای اطراف را تهدید کرد و حتی کشاورزی مناطق و نواحی اطراف دریاچه را نیز به خطر انداخت.

کاهش سطح آب دریاچه در تابستان ها به دلیل تبخیر سطحی آب، باعث افزایش غلظت آلاینده ها در آب این دریاچه می شود زیرا دریاچه مهارلو در تابستان منبع مشخصی برای تامین آب ندارد.

دریاچه خواری نیز معضل دیگری در اطراف دریاچه مهارلو است که بایددر این رابطه هم اقدامات گسترده و پیوسته‌ای صورت بگیرد، چون دریاچه‌ها جزئی از تالاب‌ها محسوب می شوند که حفظ و حراست آن‌ها باید در دستور سازمان‌های مسئول، چون محیط زیست، بهداشت، سازمان آب، گردشگری، منابع طبیعی، آبخیزداری، سازمان‌های مردم نهاد و دوستداران محیط زیست قرار گیرد.

دریاچه مهارلو که تا دیروز نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کرد، این روز‌ها حال و روز خوشی ندارد چرا که با برداشت‌های غیرقانونی و بدون مجوز نمک در آنجا، نه تنها از وسعت و اندازه آن کم شده بلکه رنگ و بوی گذشته را ندارد و دیگر از زلالی آب آن هم خبری نیست.

حمید ظهرابی، مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، در مصاحبه با خبرنگار فارس، درباره وضعیت دریاچه مهارلو گفت: تالاب ها از مهم ترین اکوسیستم های طبیعی و از با ارزش ترین  محیط های مولد حیات  بوده وبه همین دلیل گهواره تنوع زیستی نام گرفته است.

وی افزود: تالاب ها با فراهم کردن آب و زیستگاه های متنوع، نقش مهمی در بقای گونه های بی شماری از گیاهان و جانوران وابسته به خود ایفا می کنند و ذخیره گاه ژنتیکی گیاهی و جانوری محسوب می شوند.

تالاب مهارلو از نظر بار آلودگی وارده در بدترین شرایط ممکن قرار دارد 

‎ظهرابی ادامه داد: وضعیت تالاب های استان چندان مطلوب نبوده و تعادل اکولوژیک نیز در این اکوسیستم ها در حالت شکننده و ناپایداری قرار گرفته است که ضرورت اقدامات فوری و اساسی را می طلبد.

‎ظهرابی مهم ترین مشکلات تالاب مهارلو را عوامل طبیعی و انسانی، ورود آلاینده ها و عدم رعایت حریم اکولوژیک تالاب ها برشمرد و گفت: تالاب مهارلو به واسطه پساب های وارده از نظر حجم آب دریافتی شرایط به نسبت بهتری از سایر تالاب های استان دارد اما از نظر بار آلودگی وارده در بدترین شرایط ممکن قرار دارد و لذا نیازمند برنامه مدیریتی جامع با مشارکت همه ذی نفعان می باشد.

وی افزود: این آلودگی ها برای شهر شیراز مشکلاتی ایجاد می کند که بارها هشدار داده ایم و دانشگاه شیراز هم تحقیقات و پژوهش های علمی زیادی درباره خاک‌های سمی و آلاینده های دریاچه مهارلو انجام داده است.

ظهرابی با اشاره به اینکه بر روی آب این دریاچه آزمایش های متعدد انجام شده است افزود: تحقیقات نشان داده که مواد آلی که از سمت رودخانه وارد دریاچه مهارلو می شود آلوده است اما میزان آن در حد مجاز است.

وی گفت: این مواد و فلزات سنگین که از طریق رودخانه وارد دریاچه می شوند در حد مجاز است، اما وقتی این مواد وارد دریاچه می شوند به دلیل اینکه تبخیر دریاچه زیاد است، غلظت آن از حد مجاز بیشتر و خطر آفرین می شود.

ظهرابی اضافه کرد: مهمترین منابع آلاینده دریاچه مهارلو، تخلیه فاضلاب های شهری و خانگی، فاضلاب شهرک صنعتی شیراز، فاضلاب منطقه ویژه اقتصادی، روان آب های شهری و فاضلاب های خاکستری شهر شیراز و همچنین چند واحد تولیدی در حاشیه رودخانه چنار راهدار است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس در مورد معادن نمک اطراف دریاچه هم گفت: فعالیت و بهره برداری معادن باید متناسب با شرایط و تکنولوژی روز ارتقا یابد، تالاب مهارلو در منطقه‌ای با ویژگی‌های کمبود آب و تبخیر بالا واقع شده، بنابراین حفظ منابع آب در این حوضه مهمترین مولفه در پایداری اکوسیستم و پشتیبانی پایدار فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با این تالاب است، در صورتی که فعالیت معادن موجودی که نمک مهارلو را استخراج می‌کنند و از محیط زیست هم مجوز ندارند، عمدتا به صورت استحصال نمک ناشی از تبخیر آب دریاچه است که موجب کاهش آب و افزایش غلظت آلاینده ها می شود، سازمان صنعت، معدن و تجارت نباید شیوه‌های برداشت مخرب نمک را تایید کند.

حمید ظهرابی افزود: حدود ۶ معدن نمک آبی در تالاب مهارلو مستقر است که سه معدن آن فعال و سه معدن دیگر غیرفعال است.

ظهرابی در خصوص مجوز این معادن بیان داشت: چهار معدن دریاچه مهارلو فاقد مجوز محیط زیست است که از قدیمی‌ترین معادن این منطقه بوده و از این اداره کل مجوز ندارند، اما دو معدن دیگر دارای مجوز از این اداره است که یکی فعال و دیگری غیر فعال است.

وی با اشاره به مشکلات و اثرات زیست محیطی این معادن برای منطقه افزود: شیوه استحصال نمک در این معادن باید مورد ارزیابی قرار گیرد، زیرا فعالیت معدنی در تالاب‌ها پیامد‌هایی نظیر تخریب زیستگاه، نا امنی و آلودگی به همراه دارد، علاوه بر تاثیر بر ارزش‌های بوم شناختی باعث تخریب منظر و از بین رفتن ارزش‌های زیبا شناختی و صدمه به کارکرد‌های پایدار و مناسبی مانند گردشگری و تفرج می‌شود.

کم‌آبی نتیجه برداشت بی‌رویه نمک از مهارلو

ظهرابی گفت: از دیگر اثرات منفی این روش برداشت نمک و املاح از این تالاب، ایجاد حوضچه‌های مصنوعی و در معرض تبخیر قرار دادن آب در محیط‌ کم آبی، نظیر مهارلو است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اظهار داشت: بر اساس قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها و آیین نامه اجرایی آن، بهره برداری از معادن در تالاب‌ها بدون کسب مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست ممنوع است و برداشت از نمک در تالاب‌های آب شور به روش‌های مدار بسته که با کمترین هدر رفت آب همراه باشد امکان پذیر است.

ظهرابی در خصوص آخرین وضعیت دریاچه مهارلو هم گفت: حدود ۶۰ درصد این تالاب پوشیده از آب است و شرایط این تالاب به نسبت تالاب‌های حوضه مرکزی ایران در شرایط بهتری قرار دارد، اما به واسطه نداشتن عمق مناسب هنوز کارکرد‌های اکولوژیکی خود را بازیابی نکرده است.

وی به رنگ صورتی دریاچه در مواقعی از سال، اشاره کرد و ادامه داد:  رنگ دریاچه‌ها و تالاب‌ها تابعی از املاح موجود و رنگ میکروارگانیسم و جلبک‌هایی است که در آن محیط رشد می‌کند، رنگ دریاچه مهارلو نیز در وقت هایی از سال و همزمان با افزایش تبخیر و شور‌تر شدن دریاچه به دلیل رشد و افزایش بیوماس باکتری‌های نمک دوست و نوعی جلبک می‌باشد که بازتاب دهنده رنگ صورتی است.

وی با اشاره به اقدامات مهمی که طبق قوانین و مقررات تالاب‌ها، برای حفظ آن ها مهم است، ادامه داد: رعایت حریم‌های گیاهی در ساحل دریاچه ها، عقب راندن تجاوز‌های انجام شده به ساحل با رعایت حریم قانونی، مقررات در خصوص دامداری ها، کنترل فرسایش و رسوب، مدیریت جمع آوری آب‌های سطحی، مدیریت جامع پسماند در محدوه دریاچه‌ها و محدودیت در استفاده از فسفر در کود‌های مصرفی در اراضی کشاورزی در محدوده دریاچه‌ها و حوضه آبریز اهمیت بسزایی دارد.

ظهرابی ادامه داد: هرگونه ساخت و ساز و توسعه در مناطق حفاظت شده باید بر اساس طرح جامع و تفصیلی مدیریت منطقه صورت گیرد چراکه سازمان حفاظت محیط زیست در مناطق حفاظت شده قائم مقام کلیه دستگاه‌های دولتی به شمار می‌رود و با هر گونه تغییر کاربری غیرمجاز در این مناطق به شدت برخورد می‌شود.

انتهای پیام/ف/س