معضل بزرگی به نام کتاب‌های سخت و پیچیده حقوقی

به گزارش خبرنگار فرهنگی برگزیده های ایران، نشست نقد و بررسی کتاب «حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد» با حضور محمدمهدی سیدناصری، نویسندۀ کتاب، محمد آسیابانی، روزنامه‌نگار و میثم محمدی، پژوهشگر حقوقی برگزار شد.

محمدمهدی سیدناصری در ابتدای نشست، بیان کرد: در سال ۲۰۰۲ میلادی به دنبال تصویب کنوانسیون شماره‌های ۱۳۸ و ۱۸۲ سازمان جهانی کار برای مبارزه با کودک کار این روز را به عنوان روز جهانی مبارزه با کودکان کار نام‌گذاری کردند. البته بهتر است از به جای اصطلاح «کودکان کار» که دارای بار معنایی منفی است، اصطلاح «کار کودک» را به کار ببریم.

سیدناصری در خصوص اینکه با دو شکل مدرن و سنتی از کار کودک مواجه هستیم، گفت: یکی از دلایل مهمی که منجر به نوشتن این کتاب شد زبان سخت کتاب‌های حقوقی برای دانشجویان بود. شاخصه‌ای که کتاب «حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد» دارد، این است که برای اقشار خاصی از جامعه به نگارش در نیامده بلکه برای عموم نوشته شده است. به همین دلیل، عنوان فرعی «حقوق بین‌الملل به زبان ساده» برای این کتاب انتخاب شده است و در دو بخش «کودک کار مدرن» و «کودک کار سنتی» به توضیح و تفسیر آن می‌پردازد.

این نویسنده عنوان کرد: یکی از مشکلات حوزۀ کودکان، جدی نگرفتن و بی احترامی به آنهاست و کودکان را در قالب افراد بزرگسال حساب می‌کنیم، به همین دلیل کودک و حقوق کودکی فراموش شده است. این درحالی است که کودکان امروز، آینده سازان کشور هستند و باید خوب زندگی کنند و از حقوق خود آگاهی داشته باشند.

وی دربارۀ کتاب خود، گفت: کتاب «حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد» مجموعۀ سه جلدی است که قصد داریم آن را به زبان‌های دیگر ترجمه و در عرصۀ بین‌المللی عرضه کنیم. در سه جلد این کتاب به مطالعه موردی درباره کشور خودمان پرداخته‌ایم. ما از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۵ باکودکان «نسل آلفا» روبرو هستیم که در جلد دوم این کتاب به آن خواهیم پرداخت. در جلد سوم از منظر روان‌شناسی و جامعه‌شناسی به موضوع کار کودک نگاه شده است. کتاب «کار کودکان و حقوق بشر» از سوی انتشارات ذکر منتشر شده است که کودکان را با ۱۸ حقی که در کنوانسیون حقوق کودک آمده است، آشنا می‌کند.

محمدمهدی سیدناصری در پایان، افزود: کودکِ کار، یک فرد انسانی است که به واسطۀ مشکل فقر اقتصادی، فرهنگی و… به کار گرفته می‌شود، بنابراین هر اتفاقی که در دوران کودکی اتفاق بیفتد سرمایۀ برگشت‌پذیر است که متوجه دولت خواهد بود. بنابراین ضروری است به مسئلۀ کودک و زمینۀ حقوق کودک پرداخته شود.

کتاب‌های حقوق را باید به زبان ساده نوشت

میثم محمدی نیز در این نشست، اظهار داشت: حوزۀ کار کودکان نباید مغفول بماند بلکه باید در حوزه‌ها و جوامع علمی بیشتر دربارۀ این موضوع صحبت شود. کودک ِکار اصطلاحی است که بیشتر در جوامع غربی از آن استفاده می‌شود. در فرهنگ ما افرادی را که در سنین کودکی هستند می‌توان به کاری گماشت تا به آنها مسئولیت‌پذیری را آموزش داد. کنوانسیون حقوق کودک افراد زیر ۱۸ سال را کودک می‌داند و به اعتقاد آنها این افراد نباید به کار گرفته شوند.

 وی افزود: مقالات علمی و پژوهشی در این حوزه بسیار کم هستند و دانشجویان، استادان دانشگاه و پژوهشگران باید در این حوزه بنویسند و از کودکان کار حمایت کنند. این کودکان چون به مدرسه نمی‌روند به لحاظ علمی ضعیف هستند بنابراین گروه‌های علمی باید تشکیل شوند تا به آنها آموزش دهند. در این زمینه به آموزش و پرورش این نقد وارد است که چه برنامه‌ها و فعالیت‌هایی برای این کودکان در نظر گرفته‌اند.

این پژوهشگر علم حقوق در پایان، گفت: کمتر کتابی وجود دارد که همچون کتاب «حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد» به زبان ساده نوشته شده باشد. ما باید کتاب‌های حقوق را به دانش آموزان قبل از ورود به جوامع علمی و دانشگاهی آموزش دهیم وکتاب‌های این حوزه را به زبان ساده بنویسیم تا جامعه به درک و فهم بهتری از حقوق برسد.

اصلی‌ترین علت کارکودک، فقر مادی و فرهنگی خانواده‌ها است

محمد آسیابانی نیز در این نشست، بیان کرد: ما نه تنها در زمینه حقوق کودک، بلکه در هیچ کدام از باب‌های حقوقی، کتابی به زبان ساده که برای عموم مخاطبان نوشته شده باشد، نداریم که خود معضل بزرگی است. نویسندۀ این کتاب تصمیم گرفته است تا حقوق را از دوران کودکی و نوجوانی به آنها آموزش دهد که این دغدغه بسیار ارزشمند است.

وی افزود: کتاب «حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد» نیاز به ویرایش مجدد دارد و جای خالی هم‌سنجی قوانین بین‌المللی و داخلی در این کتاب احساس می‌شود. پیشنهاد می‌کنم در چاپ‌های بعدی یا جلدهای بعدی به این موضوع بسیار مهم نیز پرداخته شود. ما عضو کنوانسیون حقوق کودک هستیم و اسلام نیز دین مترقی است و باب اجتهاد در آن باز است. بنابراین ما به قوانین بین‌المللی که توسط نهادهای بین‌الملل تصویب می‌شوند نیاز داریم و نباید بر روی این قوانین را نادیده بگیریم.

این روزنامه نگار در ادامه، گفت: حقوق‌دان‌ها باید قوانین بین‌المللی را با قوانین داخلی ما هم‌سنجی کنند و مورد استفاده قرار دهند. مساله کار کودک بحث امروز و دیروز نیست بلکه از دورانی که تاریخ‌ها ثبت شده ما با پدیده کار کودک مواجه بوده‌ایم. در روایات و احادیث ما مفاهیم زیادی درباره حقوق کودک داریم که باید آنها را جمع‌آوری و استفاده کنیم.

محمد آسیابانی، اظهار کرد: اصلی‌ترین علت کارکودک، فقر مادی و فرهنگی خانواده‌ها است. کودکی که والدین معتاد دارد از طریق آنها به کار گرفته می‌شود. دولت باید اقداماتی در زمینۀ رفع فقر انجام دهد. ما با وجه مدرنی از کار کودکان رو به رو هستیم که از آن به عنوان «کودکان اینفلوئنسر» یاد می‌شود. والدین این کودکان از آنها برای بهره‌گیری و کسب درآمد استفاده می‌کنند.

وی در پایان، گفت: صرفاً فقط نوشتن این کتاب کافی نیست. وظیفۀ انسانی ما ایجاب می‌کند که در قبال این کودکان مسئول باشیم و آنها را در مدارس بپذیریم. توجه به حقوق و نیازهای کودکان کار در آینده از بروز مسائل اجتماعی و سایر مشکلات جلوگیری می‌کند. باید کارگاه‌هایی را برای والدین آنها برگزار کنیم تا از موضوعات و مباحث مطرح شده در این کتاب مطلع گردند و همچنین می‌توان از طریق تهیه ویدئوهای کوتاه این مباحث را در فضای مجازی منتشر کرد تا به صورت علمی در بین خانواده‌ها رواج یابد.

گفتنی است، این نشست به همت خانۀ کتاب و ادبیات ایران برگزار و از طریق تلویزیون اینترنتی کتاب پخش شده است. علاقه‌مندان می تواننداز طریق لینکhttps://telewebion.com/episode/0x769a23a این برنامه را از آرشیو این تلویزیون مشاهده کنند.

/