مقام اهل بیت در دعای عرفه امام سجاد (ع)

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، دعای چهل و هفتم صحیفه سجادیه معروف به دعای عرفه امام سجاد علیه‌السلام است که در روز عرفه خوانده می‌شود. این دعا طولانی‌ترین دعای صحیفه است و در آن به موضوعاتی همچون بیان اسماء و صفات خدا، دعا و صلوات در حق پیامبر اسلام و اهل بیت و شیعیان و بیان برخی مکارم اخلاقی و بدی‌های نفس پرداخته شده است.

با اندک مطالعه‌ای در محتوای این دعا در می‌یابیم امام سعی دارند اتصال عمیقی بین توحید و مقام امامت و ولایت برقرار کنند و خواسته‌های شیعیان را همسو با برنامه‌های خداوند و خلفای ایشان یعنی خاندان وحی قرار دهند؛ از این جهت است که امام سجاد در این دعای شریف، اقرار به مقام اهل‌بیت، پیروی از دستورات ایشان و تمسک به ولایت را از ویژگی‌های شیعیان معرفی کرده است.

امام سجاد علیه‌السلام در فرازی از این مناجات شریف به برخی از مقامات اهل بیت علیهم‌السلام و روش برخورد شیعیان با آن انوار مقدس اشاره می‌کنند. در این فراز می‌خوانیم:

اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَماً لِعِبَادِکَ وَ مَنَاراً فِی بِلَادِکَ بَعْدَ أَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِکَ وَ جَعَلْتَهُ الذَّرِیعَهَ إِلَى رِضْوَانِکَ؛ یعنی خدایا، تو در هر زمان، دینت را به وجود امامی یاری دادی، امامی که او را نشانه‌ای برای بندگانت جهت یافتن راه حق و مشعلی فروزان در سرزمین‌هایت برپا داشتی؛ پس از آن‌که رشتۀ ارتباطش را به رشتۀ ارتباط خود پیوند دادی و او را سبب دست‌یابی به خشنودی‌ات قرار دادی.

این فراز از دعای امام سجاد علیه‌السلام گویای آن است که خداوند در هر دوره‌ای برای عالم امامی قرار می‌دهد تا چند ویژگی داشته باشد: ۱. پرچمِ راهنما برای بندگان به سوی قرب و معرفت خدا باشد ۲. مانند مشعلی فروزان جهت هدایت مردم سرزمین‌ها باشد؛ چرا که به تعبیر امام سجاد علیه‌السلام، حبل امام به حبل خدا وصل شده و دست انسان‌ها را می‌گیرد و به مقام قرب و رضوان خداوند سوق می‌دهد. الذَّرِیعَهَ در اینجا به معنای وسیله و دستاویز است و اشاره به این معرفت دارد که امام وسیله‌ای به‌سوی رضوان خداست.

وَ افْتَرَضْتَ طَاعَتَهُ وَ حَذَّرْتَ مَعْصِیَتَهُ وَ أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ وَ الِانْتِهَاءِ عِنْدَ نَهْیِهِ وَ أَلَّا یَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ وَ لَا یَتَأَخَّرَ عَنْهُ مُتَأَخِّرٌ فَهُوَ عِصْمَهُ اللَّائِذِینَ وَ کَهْفُ الْمُؤْمِنِینَ وَ عُرْوَهُ الْمُتَمَسِّکِینَ وَ بَهَاءُ الْعَالَمِینَ.
و طاعتش را واجب و از نافرمانی‌اش بیم دادی و مردم را به فرمان بردن از دستوراتش و باز ایستادن از نهی‌اش و پیشی نگرفتن بر حضرتش و پس نماندن از وجود مقدّسش، دستور دادی. آری؛ امام پناه پناهندگان و ملجأ مؤمنان و دستگیرۀ چنگ‌زنندگان و زیبایی جهانیان است.

امام سجاد علیه‌السلام در این فراز مبتنی بر فراز قبل،‌ به حکمت وجوب طاعت امام اشاره می‌کنند؛ یعنی از آنجایی که حبل امام متصل به حبل خداست و او وسیله‌ای به‌سوی رضوان اوست، باید از امام اطاعت کرد، از معصیتش پرهیز کرد، بر امر امام امتثال کرد و از منع‌ها و نواهی او دوری کرد.  همچنین نباید از اهل بیت علیهم‌السلام جلو زد و نه از آنها عقب ماند، همچنان که عده‌ای به اسم عرفان یا دچار افراط می‌شوند و سعی می‌کنند آنچه از دانستن آن نهی شدند، سر در آورند و یا مانند برخی از مخالفان عترت تفریط می‌کنند و مقام امام را تا حد یک رهبر سیاسی تقلیل می‌دهند.

امام سجاد علیه‌السلام در انتهای این فراز از دعا به برخی دیگر از مقامات ائمه علیهم‌السلام اشاره کرده، ایشان را نگهدارنده‌ی پناه بردندگان و ملجأ و پناه مؤمنان و دستگیر از چنگ‌زنندگان به حبل خدا و مایه بهاء و هیبت جهانیان معرفی می‌کنند.

انتهای‌پیام/