کرونا، تقویت‌کننده تفکرات وسواسی در بیماران اختلال اضطرابی
به گزارش برگزیده های ایران، آرام، زنی ۵۶ ساله که تاکنون ۲ بار برای گفت وگو و مشاوره با روانشناس به یکی از مراکز مشاوره تهران مراجعه کرده است، به اعتقاد خود در دوران بحران کرونا گرفتار شست وشوی افراطی شده است.
این پایتخت‌نشین محله فردوسی می‌گوید: از ۲ سال پیش که کرونا شایع شد، به ندرت از خانه خارج می‌شدم، کسی را به داخل خانه راه نمی‌دهم و در صورت لزوم برای خروج از منزل نیز همه اصول بهداشتی را رعایت می‌کنم، اما امروز پس از گذشت نزدیک به ۲ سال و تزریق واکسن احساس می‌کنم که به وسواس مبتلا شده‌ام.
وی می‌گوید: نمی‌توانم از ضدعفونی روزانه منزل دست بکشم، به خاطر استفاده از مواد شوینده و الکل پوست دست و ریه‌هایم دچار مشکل شده است، اما باز هم نمی‌توانم از این وسواس لعنتی دست بردارم.
شست وشوی مکرر و بیش از اندازه که به عنوان یکی از مهمترین اختلالات اضطرابی وسواس شناخته می‌شود، به دلیل عوامل ژنتیکی، محیطی، خانوادگی و اضطراب بروز می‌کند.
یک بیماری آزاردهنده که با عوارضی چون اختلال تیک (حرکت‌های ناگهانی و سریع)، اختلال اضطراب و گاه خودکشی همراه می‌شود، براساس منابع رسمی، عمدتا از ۳۵ سالگی آغاز شده و با تکرارهای غیرمنطقی رفتار، سبب اتلاف وقت، خستگی ذهن و بی‌حوصلگی و در نهایت کاهش کیفیت زندگی فرد می‌شود.
عارضه‌ای که به گفته برخی از کارشناسان روانشناختی، با شیوع کووید۱۹ به عنوان یک بیماری تنفسی به دلیل ارتباط با رعایت اصول و ضوابط بهداشتی در سراسر جهان تشدید شده و می‌تواند موجی از اختلالات اضطرابی را در دوران پساکرونا به همراه داشته باشد.
آمنه ستاره فروزان، روانپزشک و متخصص اعصاب و روان روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار برگزیده های ایران درباره این اختلال می‌گوید: اختلال وسواس جزو اختلالات اضطرابی است که به منظور فرونشاندن تکانه‌های اضطرابی با برخی از رفتارهای تکرارشونده همراه می‌شود.
وی ادامه داد: این رفتارها که از تفکرات بیمار ناشی می‌شود، (برخلاف تصور عام) به شست وشو محدود نبوده و برخی رفتارها نظیر «جمع بستن شماره پلاک ماشین‌ها در خیابان، احساس باز گذاشتن در و چک کردن به دفعات» را نیز می‌تواند دربرگیرد.
فروزان تصریح کرد: به عنوان مثال بیمار باور دارد، در صورت جمع نبستن شماره پلاک ماشین‌ها در خیابان با اتفاق بدی روبه‌رو خواهد شد، بنابراین به طور مداوم، بیرون از منزل این کار را تکرار می‌کند. این طرز تفکرات باید با یک استدلال منطقی مثلا درباره کاهش شست وشو متوقف شود، اما در صورت تداوم رفتار و عملکرد، مستلزم معالجه و درمان است.
وی افزود: این عارضه که به گفته برخی از کارشناسان روانشناختی، با شیوع کووید۱۹ (به عنوان یک بیماری تنفسی که با رعایت اصول و ضوابط بهداشتی مرتبط است) در سراسر جهان تشدید شده می‌تواند موجی از اختلالات اضطرابی را در دوران پساکرونا به همراه داشته باشد.
فروزان یادآور شد: با شیوع ویروس کرونا در جهان و ارتباط این بیماری با رعایت اصول بهداشتی، یک “شاهد مثالی” برای بیماران اختلال اضطرابی وسواس پیدا شد که تقویت‌کننده تفکرات وسواسی در بیماران مبتلا به شست وشوی وسواسی است.
وی اضافه کرد: در واقع کرونا و تنش روانی ناشی از این بیماری، زمینه بروز این اختلال را به ویژه برای اشخاصی که زمینه ابتلا به اختلالات اضطرابی را داشته‌اند، به عنوان یک تاییدیه خارجی تایید می‌کند.
این متخصص اعصاب و روان تاکید کرد: اختلالات اضطرابی وسواس نیازمند دارودرمانی است، اما به منظور افزایش شانس بهبود، فاصله از شروع علائم بالینی تا آغاز درمان باید کوتاه باشد، بنابراین افرادی که به صورت غیرمنطقی (و خارج از پروتکل‌های توصیه شده) درگیر شست و شو و ضدعفونی می‌شوند، باید برای درمان دارویی به روانپزشک مراجعه کنند.
برخی روانپزشکان نیز معتقدند، این اضطراب و شست وشوی افراطی محدود به دوران کرونا بوده و با گذار از این بحران و بازگشت به روزهای پیش از کرونا، نگرانی و شست وشوی بیش از اندازه در برخی از هموطنان نیز کاهش یافته و به تدریج برطرف خواهد شد.
عضو انجمن علمی روانپزشکان ایران در این باره معتقد است، برخی اشخاص برای ابتلا به بیماری‌های روانی و اختلالات اضطرابی زمینه داشته و این عارضه در اثر فشار روانی از جمله اضطراب و نگرانی تشدید می‌شود.
فربد فدایی توضیح داد: همچنین تکرار مداوم اصول و ضوابط بهداشتی که با بروز یک بحران، همچون شیوع بیماری همه‌گیر کرونا در این دوران اتفاق افتاد، می‌تواند به شست وشوی افراطی، بیش از اندازه و وسواس تبدیل شود، اما این مساله با گذار از واقعه و بازگشت به وضعیت متعارف برطرف خواهد شد.
این متخصص اعصاب و روان خاطرنشان کرد: آگاهی نداشتن از روش صحیح ضدعفونی و مراقبت در برابر بیماری هم در این دوران می‌تواند سبب احتیاط بیش از اندازه شود، بنابراین شیوه‌نامه‌های بهداشتی مقابله با کرونا باید به طور منظم و صحیح برای شهروندان ارسال شود.
فدایی افزود: اضطراب و تنش در شرایط تردید، آگاهی نداشتن و اطمینان بروز می‌کند. بنابراین ارائه اطلاعات دقیق و جامع در باره میزان ابتلا به کرونا، مرگ ومیر و دلایل احتمالی به شهروندان اضطراب عمومی را کاهش می‌دهد. در مقابل اطلاعات ضد ونقیض و غیردقیق نیز با واکنش استرس نشان داده می‌شود.
به گفته عضو انجمن علمی روانپزشکان ایران، در حقیقت آموزش روش صحیح مقابله با کرونا به مردم در این دوران می‌تواند از بروز موج احتمالی وسواس در دوران پساکرونا جلوگیری کند.
وی یادآور شد: البته مردم پس از گذار از بحران کرونا هم برای یک دوره زمانی کوتاه احتیاط بیشتری در پیشگیری از بیماری‌های عفونی خواهند داشت، اما این احتیاط هم به تدریج با گذشت زمان برطرف می‌شود.
این روانپزشک و مشاور اضافه کرد: در زمینه بیماری‌های انفرادی هم به دلیل ترس از بازگشت بیماری، این احتیاط ادامه یافته و پس از گذشت ۲ تا ۳ وضعیت عادی خواهد شد.
فدایی تصریح کرد: اما پس از پایان همه‌گیری تداوم وسواس، ضدعفونی، شست وشوی بیش از اندازه و اضطراب شدید به مفهوم تشدید زمینه اختلالات اضطرابی بوده و مستلزم مراجعه به روانپزشک و روانشناس برای معالجه و درمان است.
بر این اساس باید گفت، جامعه می‌تواند با برنامه‌ریزی برای آموزش همگانی در این زمینه از بروز موج احتمالی وسواس و اضطراب در دوران پس از کرونا پیشگیری کند. اصلی که بی‌شک بهتر از درمان بوده و می‌تواند هزینه‌های انسانی، اجتماعی، اقتصادی، روانی و بهداشتی را کاهش داده و در خدمت ارتقای خدمات عمومی در سال‌های آتی قرار دهد.
گزارش از الهام دربان
