رسوب بودجه لایروبی رودخانه‌ها در گلستان/ خلا قانونی، عملیات لایروبی را به سرانجام نمی‌رساند
به گزارش خبرگزاری برگزیده های ایران از گرگان، واقع شدن گلستان در حوضه آبریز دریای خزر و موقعیت جغرافیایی و اقلیمی باعث شده تا این استان شمالی دارای رودخانه‌های مهم و پرآبی باشد، از آنجایی که گلستان یک استان کشاورزی‌خیز است رودخانه‌ها از شریان‌های اصلی و ارزشمند اقتصادی در استان محسوب میشود با این وجود همین شریان‌های اقتصادی مهم در سال‌هایی موجب بروز خسارت‌های فراوانی به بخش‌های مختلف شده است.
به گفته کارشناسان از جمله دلایل اصلی وقوع سیلاب‌های ویرانگر طی دهه‌های اخیر در استان عدم لایروبی رودخانه‌هاست با این وجود سال‌هاست اعتبارات ناچیزی برای لایروبی رودخانه‌ها در نظر گرفته میشود.
معمولا بعد از وقوع یک سیلاب ویرانگر توجه مسوولان به لایروبی رودخانه‌ها معطوف و بعد از گذشت زمان کوتاه لایروبی به فراموشی سپرده میشود.
از سویی در لایروبی رودخانه‌ها خلا قانونی وجود دارد و مشخص نبودن متولی و دستگاه اصلی در خصوص لایروبی نیز بر مشکلات موجود افزوده است و همین امر موجب رسوب بودجه لایروبی رودخانه‌ها نه تنها در گلستان بلکه در تمام استان‌های دارای حوضه آبریز شده است در همین رابطه گفتگویی با مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان «سیدمحسن حسینی» انجام دادیم که در زیر می‌خوانید.
* متولی لایروبی رودخانه‌ها در مقررات کشور مشخص نیست
برگزیده های ایران: آیا در برنامه و مقررات کشور به طور دقیق متولی لایروبی رودخانه‌ها مشخص شده است؟
حسینی: متاسفانه در قوانین و برنامه‌های کشور دقیقآ متولی لایروبی رودخانه‌ها مشخص نشده است در سیل اواخر سال ۱۳۹۷ و اوایل ۱۳۹۸ سازمان بازرسی کل کشور در گزارشی به سران سه قوه اعلام کرد لازم است در مجلس شورای اسلامی متولی اصلی رودخانه‌های کشور مشخص شود طی قوانین و اساسنامه‌های متعددی که وجود دارد شهرداری‌ها، شرکت‌های آب منطقه‌ای، مالکان پل‌ها مثل راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی، بنادر و دریانوردی و سایر دستگاه‌های کشور تقریبا هر کدام مجاز به لایروبی بخش‌هایی از رودخانه‌ها هستند ولی بیشتر عامه انتظار دارند تا شرکت آب منطقه‌ای و شهرداری به لایروبی رودخانه‌ها بپردازند.
برگزیده های ایران: شرکت آب منطقه‌ای مسوولیت لایروبی رودخانه‌ها را پذیرفته است؟
حسینی: شرکت آب منطقه‌ای طی سنوات گذشته هیچ‌وقت به دنبال شانه خالی کردن وظایف خود نبوده است از این رو نه تنها عدد مختصری که از محل بودجه برای لایروبی و سایر کارها به ما اختصاص می‌دهند بلکه با مکاتبات و پیگیری‌های متعدد تقاضای افزایش اعتبار را داشتیم تا لایروبی بخش‌های بیشتری از رودخانه‌ها را به سرانجام برسانیم، اخیرا نیز اختلاف نظری بین وزارت نیرو و وزارت کشور پیش آمد مبنی بر اینکه برای لایروبی داخل شهرها نیز شرکت آب منطقه‌ای باید وارد عمل شود از سویی ما به معاونت عمرانی استانداری و رئیس برنامه و بودجه اعلام کردیم تا زمان رفع اختلافات و تا زمانی که شهرداری تنها توان این کار را ندارند اگر اعتبارات به آب منطقه‌ای تخصیص یابد می‌توانند در خصوص لایروبی کمک کنند.
* نیاز جدی ۱۸۰۰ کیلومتر از رودخانه‌های گلستان به لایروبی/ ۱۴۰ میلیارد تومان اعتبار برای لایروبی رودخانه‌های گلستان نیاز است
برگزیده های ایران: امکانات و تجهیزات داخل استان تا چه میزان برای لایروبی رودخانه‌ها کافی است؟
حسینی: در گلستان سه منشا جنگل‌ها و مراتع کم پوشش، اراضی شیب‌دار و تپه‌های کم‌مرتفع که پوشش جنگلی خود را از دست دادند و تبدیل به اراضی کشاورزی شده و نخاله‌های ساختمانی و رها کردن زباله‌ها در حاشیه رودخانه‌ها موجب رسوبات یا لایی که در رودخانه‌ها تشکیل میشود، شده است.
اگر این سه منشآ کم شود فاصله لایروبی رودخانه‌های ما نیز بیشتر خواهد شد از ۳ هزار کیلومتر رودخانه یک هزار و ۸۰۰ کیلومتر رودخانه‌های ما پیر یا بالغ هستند که نیاز به لایروبی دارند براساس محاسبات هر سه سال یکبار یک هزار و ۸۰۰ کیلومتر یعنی سالی ۶۰۰ کیلومتر نیاز به لایروبی دارند اگر مدیریت اراضی شیب‌دار بهتر انجام شود هر پنج سال یکبار نیاز به لایروبی داریم در حال حاضر ۱۴۰ میلیارد تومان اعتبار نقدی برای لایروبی رودخانه‌ها در سال ۱۴۰۰ نیاز است.
برگزیده های ایران: به طور متوسط در سال چه میزان از رودخانه‌های ما لایروبی انجام میشود؟
حسینی: تقریبا کمتر از ۲۰۰ کیلومتر لایروبی در سال انجام میشود بعد از سیل اواخر ۱۳۹۷ و اوایل ۱۳۹۸ بسیج عمومی کشور انجام و از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا شهریور ۱۳۹۹ حدود ۵۰۰ کیلومتر از رودخانه‌های استان لایروبی شد اما لایروبی یک امر دائمی است و باید هر ساله انجام شود تا یک عبور ایمنی را سیلاب‌ها از رودخانه‌ها داشته باشند.
برگزیده های ایران: با وجود اعتبارات کم بر چه اساسی لایروبی رودخانه‌ها انجام میشود؟
حسینی: وقتی اعتبارات کفاف تمام کارها را نمی‌کند اولویت‌بندی انجام میشود تا به چه شکلی و از کجا لایروبی انجام شود تا حداقل عوارض را شاهد باشیم لایروبی اصولا از محل مهار یا مدیریت سیلاب با دبی برگشت کوتاه‌مدت است زمانی که اعتبارات برای لایروبی تخصیص می‌یابد ابتدا با شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها هماهنگ هستیم که نیاز هر شهرستان برای لایروبی تا چه میزان است و با توجه به اعتبار موجود این لایروبی را در کجا انجام دهیم در ستاد بحران و فرمانداری‌ها بررسی‌های لازم انجام و در نهایت تصمیم‌گیری میشود کدام بازه اولویت دارد.
برگزیده های ایران: آیا لایروبی در سدهای بزرگ و آب‌بندان‌ها انجام میشود؟
حسینی: از آنجایی که حجم رسوب سدها زیاد است و رسوب‌برداری و حمل و تخلیه آن در نقطه دیگر هزینه بالایی نیاز دارد در هیچ جا سدها را لایروبی نمی‌کنند فقط برای دریچه خروجی یا اطراف ایستگاه‌های پمپاژ مقداری لایروبی می‌کنند تا سیستم بهره‌برداری دچار مشکل نشود ولی در آب‌بندان‌ها با توجه به اینکه سطح آنها کوچک است چند سالی است مجلس شورای اسلامی اعتباراتی را در اختیار جهاد کشاورزی قرار داده است در آب‌بندان‌هایی که متعلق به وزارت نیروست با هماهنگی و در سایر آب‌بندان‌ها لایروبی با نظر سازمان جهاد کشاورزی عمل میشود.
برگزیده های ایران: آیا بعد از وقوع سیل سال ۱۳۹۸ دولت برنامه و نگاه ویژه‌تری برای جلوگیری از وقوع سیل در استان داشته است؟
حسینی: بعد از وقوع سیل دولت در سه محور عنایت بیشتری به استان داشت، نخست بحث ساخت و سازها بود منازلی که در سیل تخریب و نیاز به بازسازی و نوسازی داشتند از طریق بنیاد مسکن عملیات ساخت و سازشان سرعت گرفت، یک‌سال بعد از وقوع سیل در بحث رودخانه ها اعتبارات مناسبی تخصیص داده شد همچنین شاهد توجه ببشتری در بحث شهرسازی بودیم تا زمانی که شهرها می‌خواهند ساخته یا توسعه داده شوند نقطه نظرات وزارت نیرو و شرکت‌های آب و منطقه‌ای را ویژه‌تر نگاه کنند و از سویی اعتبارات مربوط به آبخیزداری جنگلی و مرتعی نیز افزایش معناداری پیدا کرده است.
انتهای پیام/۸۳۰۱۷
