پژوهش در نظام آموزشی کشور چه جایگاهی دارد؟

به گزارش خبرگزاری برگزیده های ایران از زنجان، علی احمدی، دانش آموخته دکترای تخصصی تعلیم و تربیت و پژوهشگر مسائل تعلیم و تربیت در مورد اهمیت پژوهش در کشور و آموزش و پرورش می‌گوید: در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران از ۲۲ تا ۲۸ آذرماه به عنوان هفته پژوهش یاد می‌شود. بنا به سنت دیرینه، در این هفته از پژوهشگران حوزه‌های مختلف تقدیر به عمل می آید. 

در نظام تعلیم و تربیت نیز به تبعیت از این سنت، از پژوهشگران عرصه تعلیم و تربیت تقدیر به عمل می آید. اما در این میان نکته ظریف و باریکتر از مو، تفاوت گرامی داشت هفته پژوهش در نظام تعلیم و تربیت با سایر نهادها، ارگان‌ها و موسسات پژوهشی می‌باشد.

اگر ارگان‌ها و موسسات پژوهشی بنا به ماهیت فعالیت خود، هفته‌ای خاص از ۵۴ هفته سال را به گرامی داشت پژوهش و پژوهشگری اختصاص می‌دهند، در نظام تعلیم و تربیت، بنا به ماهیت آموزشی آن باید هر ۵۴ هفته سال به عنوان هفته پژوهش و تقدیر از پژوهشگران این عرصه اختصاص یابد.
با عنایت به اسناد بالادستی از جمله سند مترقی تحول بنیادین آموزش و پرورش، «معلم کارمند نیست، بلکه پژوهشگر است». بر اساس این اصل از سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، فعالیت‌های آموزشی باید در کنار فعالیت‌های پژوهشی انجام شود. به این معنا که آموزش همراه پژوهش صورت بگیرد.

پیامدهای مدنظر قرار دادن آموزش پژوهش محور

رعایت این اصل، یعنی مدنظر قرار دادن آموزش پژوهش محور، آثار و پیامدهای مبارکی را برای نظام انسان ساز تعلیم و تربیت به ارمغان خواهد آورد، که ذیلا به تعدادی از آنها اشاره می شود: 
اولین ارمغان همراه شدن با آموزش با پژوهش عبارت است از: پژوهشگر تربیت شدن دانش‌آموزان در محیط‌های آموزشی و پژوهش مند شدن محتوای تولید شده برای دانش آموزان در مدارس است.
دومین ارمغان همراه شدن آموزش با پژوهش عبارت است از: اثر بخش شدن آموزش و تدریس و کاربردی شدن مطالب و محتوای مورد تدریس در مدارس است. واقعیت این است که نظام آموزشی ما از معضلی به نام «غیر کاربردی بودن محتوای آموزشی» به شدت در رنج است. دانش آموزان ما در مدارس تاریخ می‌خوانند، اما کاربرد آن در زندگی شخصی و اجتماعی برایشان ملموس نیست!  ریاضیات می‌خوانند، اما کاربرد آن در زندگی روزمره برایشان محسوس نیست! علوم تجربی می‌خوانند، اما از کاربرد آن در زندگی شخصی و اجتماعی غافل هستند! در مورد بقیه دروس هم قضیه به همین منوال است. اگر دانش‌آموزان ما موارد استفاده هر کدام از دروس تدریس شده در مدارس را، در زندگی شخصی و اجتماعی تشخیص دهند، قطعا با انگیزه و علاقه بیشتری در کلاس‌های درس حضور پیدا کرده و به امر یادگیری اهتمام خواهند ورزید.
سومین ارمغان همراه شدن آموزش با پژوهش عبارت است از: تحقق اهداف پیش‌بینی شده در اسناد بالادستی از جمله سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. یکی از شش زیر نظام‌های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، زیر نظام پژوهش و ارزشیابی است. علاوه بر این از ۱۳۱ راهکار ارائه شده در سند، ۱۱ راهکار به طور مستقیم و ۲۵ راهکار به طور غیر مستقیم به زیر نظام پژوهش و ارزشیابی از کیفیت نظام آموزشی ارتباط پیدا می‌کند.
چهارمین ارمغان همراه شدن آموزش با پژوهش عبارت است از: حل مسائل مبتلابه نظام تعلیم و تربیت به دست با کفایت معلمان فرهیخته است. واقعیت این است که نظام تعلیم و تربیت ما از مسائل عدیده‌ای رنج می‌برد و حل این مسائل جز با مشارکت و همت پژوهشگرانه معلمان میسر نیست. اگر کشور ما هم قرار است همانند کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از آموزش و پرورشی پویا برخوردار باشد، چاره‌ای جز پژوهش محور نمودن آموزش‌های خود ندارد. 
پنجمین ارمغان همراه شدن آموزش با پژوهش عبارت است از: کمک به بالندگی نظام تعلیم و تربیت  رسمی و تولید محتوا و مواد آموزشی علمی و پژوهش محور برای دانش‌آموزان است. در حال حاضر به دلیل متمرکز بودن اداره نظام تعلیم و تربیت، محتوا و مواد درسی مورد استفاده دانش‌آموزان کل کشور در تهران و توسط تعداد محدودی از کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت تهیه و توزیع می‌شود، و این امر از نظر علمی و منطقی قابل توجیه نیست. در حالی که کشورهای توسعه یافته نظام آموزشی خود را با برنامه درسی مدرسه محور اداره می‌کنند، در کشور ما هنوز کتاب‌های درسی در پایتخت تولید و در کل کشور به صورت متحدالشکل برای دانش‌آموزان مناطق و استان‌های محتلف توزیع می‌شود.
با عنایت به مواردی که به اختصار در خصوص اهمیت پژوهش در نظام آموزشی گذشت، چنین به نظر می‌رسد که در زمینه مسائل آموزشی باید طرحی نو در انداخت و با بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان و پژوهشگران عرصه تعلیم و تربیت، زمینه ظهور و بروز نظام آموزشی اثربخش را فراهم کرد. قطعا در صورت اثربخش بودن نظام آموزشی، شاهد اثربخش بودن نهادها و ارگانهای مختلف کشور خواهیم بود و هرگونه کوتاهی و تعلل در زمینه آموزشی، آثار و تبعات آن در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور نمایان خواهد شد.

با عنایت به انتخابات ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ و روی کار آمدن دولت انقلابی و جهادی سیزدهم؛ امیدواریم با به کارگیری مسؤولان تازه نفس و تحول خواه، شاهد تحول و اثر بخشی در نظام تعلیم و تربیت کشور باشیم انشاءالله.

انتهای پیام/۲۳۰۸/م