نظر ۳ تحلیلگر ترکیه درباره اشتباهات راهبردی اردوغان در سوریه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری برگزیده های ایران، طی یک هفته گذشته، اردوغان دو بار از این موضوع صحبت کرده که بشار اسد را به آنکارا دعوت می‌کند.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، به عنوان سیاستمداری که در شکل‌گیری بحران سوریه و پیچیده‌تر شدن آن نقش جدی داشته، حالا در عقبگردی آشکار، می‌خواهد رابطه با دمشق را جوش بزند. اما این کار چندان آسان نیست. مخصوصاً در شرایطی که او، شخصاً به اشتباهات بزرگی اذعان نکرده اما چپ و راست در همه رسانه‌ها و مطبوعات آنکارا و استانبول، به این موضوع اشاره می‌شود که خطاهای اردوغان و تیم او در سوریه، غیرقبال انکار است.

به همین دلیل تحلیلگران ترکیه پرونده‌های چند سال اخیر را پیش می‌کشند و خطاها و اشتباهات بزرگ اردوغان در سوریه را بر می‌شمارند.

سه تحلیلگر سیاسی مشهور در ترکیه، به اشتباهات سیاست خارجی اردوغان در سوریه پرداختند و به موضوعاتی اشاره کردند که هر کدام از آنها نشانه و نمادی از یک خطای محاسباتی و گاف سیاسی در تاریخ ۲۲ ساله حزب عدالت و توسعه است.

با هم بخشی از اظهارات سه تحلیلگر ترکیه درباره سوریه را مرور می‌کنیم:

جومرت: محاسبات ما غلط از آب درآمد
یوسف ضیا از تحلیلگران ترکیه می‌نویسد: «باید قبل از هر چیز به این سوال فکر کنیم: آیا تصمیمات سیاسی غلط و نادرست ما تأثیری بر ویرانی سوریه دارد؟ یکی از اشتباهات ما این بود که در جریان بهار عربی، فرض را بر سرنگونی دولت سور یه گذاشتیم. جمعبندی تیم اردوغان این بود: ما در لیبی دیر جنبیدیم، شورشیان با پرچم فرانسه در بنغازی تظاهرات کردند. پس لازم است در سوریه دست به کار شویم».

جومرت در ادامه نوشته است: «اگر حوادث به سمتی که ما می‌خواستیم پیش می‌رفت، آینده به نفع با ما بود. چرا که رژیم بعث سرنگون می‌شد و رژیم جدید، کاملاً تحت حمایت ما بود. ولی این اتفاق نیفتاد. هر اندازه ما به سرمایه گذاری برای سرنگونی اسد و حمایت از گروه‌های مخالف او ادامه دادیم، باز هم نتیجه نگرفتیم و حتی همین حالا، برخی از آن گروه‌های مخالف در ادلب گیر افتاده‌اند. اسد از ایران و روسیه درخواست کمک کرد و از قدرت خود محافظت کرد. در حال حاضر حدود ۳.۵ میلیون سوری در ترکیه هستند. ما یک منطقه امن در نزدیکی مرز خود ایجاد کردیم تا بخشی از سوری‌ها برگردند. اما این فقط یک محوطه کوچک بود در حد ۱۰ هزار کیلومتر مربع. باید قبول کنیم که سیاست ما در سوریه از هر نظر نقش بر آب شد. هدف بلندپروازانه ما سرنگونی اسد بود. اما حالا کوتاه آمده‌ایم و فقط به این اکتفا می‌کنیم که کردهای شمال سوریه تحت امر PYD و با حمایت آمریکا صاحب یک منطقه خودمختار نشوند. همین! اکنون پس از این همه هیاهو و این همه شعار تند و سخنان قاطعانه، ما به دنبال راه‌هایی برای دیدار با بشار اسد و بازگشت به روزهای گذشته خود در انتظار فرصت هستیم. این قدرت‌های خارجی نبودند که ما را به این نقطه رساندند. این سیاست غلط خود ما بود».

آک یول: این یک گره کور است
طاها آک یول از تحلیلگران سیاسی محافظه کار ترکیه، در باره اشتباهات اردوغان در سوریه نوشته است: «زمانی که جنگ داخلی سوریه در اواخر سال ۲۰۱۱ آغاز شد، دولت محافظه کار آنکارا فکر می‌کرد که اسد باید هر چه زودتر سرنگون شود تا از شکل‌گیری گذرگاه ترور جلوگیری شود و در عین حال، نیم نگاهی به قدرت گفتمان‌های اخوان المسلمین در قاهره و دمشق داشت. اما در حمایت از اخوانی‌ها، آن قدر تندروی کردیم که اقدامات ما، حتی اعراب را نیز به وحشت انداخت و ترکیه را به انزوا و تنهایی کشاند. زمانی که روسیه به طور رسمی و به شکل نظامی در سپتامبر ۲۰۱۵ در کنار اسد قرار گرفت، همه فهمیدند که موازنه به نفع اسد تغییر کرد. اما رئیس جمهور اردوغان، باز هم بر خطای خود پافشاری کرد و حتی در سخنرانی ۲۹ نوامبر ۲۰۱۶ میلادی، آشکارا اعلام کرد: برای پایان دادن به حکومت اسد وارد سوریه شدیم».

طاها آک یول در ادامه نوشته است: «همه می‌دانستند که دولت سوریه ماندگار است. حتی ژنرال جوزف ووتل، فرمانده ستاد مرکزی آمریکا در سال ۲۰۱۸ در کمیته نیروهای مسلح سنا، بدون تعارف اعلام کرد که ارتش سوریه در جنگ داخلی پیروز شده است. اما اردوغان باز هم ادامه داد و زمانی که در ۲۷ فوریه ۲۰۲۰، ارتش رسمی سوریه تحت حمایت روسیه به گردانی از نیروهای مسلح ترکیه حمله هوایی کرد و ۳۴ سرباز ما را به شهادت رساند، آنکارا جز اعتراض لفظی، نتوانست هیچ عملی انجام دهد. این حادثه بزرگ نشانه این بود که روسیه در صورت لزوم چگونه عمل خواهد کرد. در ادامه همان مسیر در سال ۲۰۲۳ میلادی، بشار اسد مجدداً در اتحادیه عرب پذیرفته شد. همه می‌دانیم که اتحادیه عرب همیشه با سیاست ترکیه در سوریه مخالف بوده است. همین حالا هم ترکیه برا ی این که بتواند با سوریه رابطه عادی برقرار کند، باید از یک دیپلماسی هوشمندانه بهره بگیرد. چرا که منافع سیاسی آمریکا و روسیه و اشتباهات پیشین ترکیه، عملاً یک گره کور به وجود آورده است».

اجاکتان: آکپارتی از شعار مهاجرین و انصار دست کشید

مهمت اجاکتان یکی دیگر از تحلیلگران سیاسی ترکیه، به بررسی این موضوع پرداخته که سوء استفاده حزب حاکم این کشور از مفاهیم و شعارهای دینی، چه پیامدهایی به بار آورده است.

او نوشته است: «حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ با رویکردی سیاسی مبتنی بر ارزش‌های اساسی انسانی مانند قانون، دموکراسی و آزادی، آغاز به کار کرد. اگرچه برخی ادعا می کردند که این یک شعار دروغین است، اما واقعاً در همه حوزه ها، پیشرفت فراوانی به دست آورد. ولی همه می دانیم که بعداً چه اتفاقی افتاد. حزب عدالت و توسعه عملاً همه این ارزش ها را نادیده گرفت و با بادهای تند پوپولیسم به فضایی متفاوت رفت و صفوف بخش های مذهبی-محافظه کار را محدود کرد و فقط بر پیروزی در انتخابات تمرکز کرد. اردوغان، زمانی که نیاز به رای داشت، از امت اسلامی، برادران دینی، حق طلبی اخوان المسلمین و مبارزین میدان رابعه قاهره حرف می زد. او در ماجرای بحران سوریه نیز، توجه اسلامگرایان را جلب کرد و فریاد برآورد: این ملت در طول تاریخ خود، یاور و انصار مستضعفان بوده است. وقتی به مطالعه تاریخ قرن ها برمی گردیم، می بینیم که گاهی مهاجر شدیم و گاهی انصار».

اجاکتان در ادامه نوشته است: «حالا همان حزب، با آن شعارهای اسلامی و گفتمان مهاجرین و انصار، کارش به جایی رسیده که به خاطر شراکت با ملی گرایان راست افراطی، از نماد گرگ خاکستری و نژاد ترک دم می زند و شعارهای دینی را کنار نهاده است. این حزب، روزگاری از دموکراسی، قانون و آزادی حرف می زد. سپس سراغ امت و مهاجرین و مظلومان رفت و حالا  درباره ارتباط نژاد ترک ها با اسطوره گرگ خاکستری، شعار سر می دهد! بلایی که در شهر قیصریه بر سر پناهجویان سوری آمد، نشانه آشکار دست شستن حزب حاکم از شعارها و آرمان های دینی درباره سوریه و منطقه است».

گفتنی است در برابر اصرار و اشتیاق ترکیه برای عادی سازی رابطه با سوریه، مقامات دمشق اعلام کرده اند که شرط اولیه برای ارتباط، این است که حضور اشغالگرانه نظامیان ترکیه در سوریه به پایان برسد.

/