تشدید اثرات سوء “بادهای ۱۲۰ روزه سیستان” به دنبال خشکی تالاب هامون

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران، بادهای ۱۲۰ روزه سیستان که معمولاً از اواخر اردیبهشت تا پایان شهریور مناطق شمالی و بعضاً مرکزی سیستان و بلوچستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از گذشته‌های دور بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ روز به‌طول می‌انجامید اما در سال‌های اخیر با بروز خشکسالی‌های ۲ دهه اخیر، مدت این طوفان‌ها حتی تا ۱۷۰ روز هم به درازا می‌کشد. این بادها علاوه بر فرسایش خاک در منطقه سیستان، مشکلات و معضلات متعددی را برای مردم به‌وجود می‌آورند.

بادهای ۱۲۰ روزه بستر بسیار مناسبی برای طوفان‌های گرد و خاک و ماسه فراهم می‌کنند، به‌طوریکه تاکنون خسارت‌های زیادی بر منطقه سیستان تحمیل کرده و امنیت شهرها و روستاها را تحت تأثیر قرار داده و مشکلات و معضلات متعددی از جمله مهاجرت مردم و خالی شدن روستاهای منطقه از سکنه، گسترش بیماری‌های مختلف به‌ویژه چشمی، تنفسی و ریوی، بسته شدن راه‌های ارتباطی و لغو و تاخیر پرواز هواپیماها و غیره را موجب شده است.

این بادها امسال نیز باعث آسیب به جان و مال هم‌وطنان سیستانی شده و گفته می‌شود که عدم پرداخت حقابه هیرمند و خشکی هامون موجب تشدید این بادها شده است.

در این رابطه دکتر مهدی اسماعیلی بیدهندی؛ عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران به برگزیده های ایران گفت: این بادها بخشی از ویژگی‌های اقلیمی و شرایط آب و هوایی شرق کشور ماست که ریشه در موقعیت جغرافیایی، اقلیم آن و شرایط آب و هوایی منطقه دارد و در طول صدها و یا هزاران سال گذشته رخ داده است.

وی ادامه داد: جریان‌های هوایی و برآیند وضعیت بادخیزی در منطقه و همچنین شرایط ارتفاعی دست به دست هم داده تا این جریان‌های هوایی تند به شکل باد بتواند از اردیبهشت تا اواخر شهریور رخ داده و ادامه داشته باشد.

این استاد دانشگاه در رابطه با تأثیر خشک شدن هامون بر وقوع این بادها توضیح داد: خشک شدن تالاب تأثیری بر وقوع بادهای ۱۲۰ روزه ندارد و باعث شکل‌گیری این بادها نیست اما زمانی که این بادها می‌وزند اگر تالاب از نظر آبگیری در شرایط مناسبی نباشد، وزش این بادها عاملی خواهد بود برای تبخیر سریع‌تر آب از سطح تالاب هامون و خشک‌تر شدن آن.

وی بیان کرد: اگر تالاب خشک باشد و حقابه آن تأمین نشده باشد، وزش این بادها و عبور آن از بستر تالاب سبب بلند شدن طوفان‌های شن به صورت شدید خواهد شد که روی مردم و همین‌طور حیات وحش و پوشش منطقه تأثیر می‌گذارد.

اسماعیلی بیدهندی ادامه داد: زمانی که این اتفاق می‌افتد، این بادها به جریانات هوایی تبدیل می‌شوند که همراه خود مقادیری از شن و ماسه و گرد و غبار برخاسته از تالاب هامون را دارند که جاده‌ها، منازل، زمین‌های کشاورزی و حیات هموطنان ما را تحت تأثیر قرار داده و زندگی آنها را مختل می‌کند.

وی در رابطه با راهکارهای کاهش اثرات سوء بادهای ۱۲۰ روزه سیستان گفت: یکی از مهم‌ترین و شاید تأثیرگذارترین اقدامات این است که پوشش گیاهی متناسب با گونه‌های بومی در منطقه را افزایش دهیم و تا اثرات  فرسایش بادی کاهش پیدا کرده و ذرات خاک بلند نشود. پوشش گیاهی در برابر جریانات هوا به شکل مانع عمل ‌می‌کند و از شدت و سرعت بادها در طول مدتی که می‌وزند، می‌کاهد.

عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تصریح کرد: متأسفانه در رسانه‌ها به این شکل مطرح شده که این بادها در چند سال گذشته رخ داده و عملاً انسان‌ها باعث شکل‌گیری آن هستند که این برداشت اشتباه هست. این بادها ویژگی طبیعی شرق کشور هستند و اگر از ظرفیت آنها استفاده شود حتی می‌توان آنها را یک ثروت طبیعی ملی دانست چرا که ظرفیت ایجاد نیروگاه های بادی که به لحاظ اقتصادی نیز توجیه‌پذیر است را فراهم می‌کنند.

اسماعیلی بیدهندی افزود: با اجرای چنین نیروگاه‌های می‌توان انرژی پاک تجدیدپذیر را در اختیار داشته داشت.

وی خاطرنشان کرد: تأثیرگذاری انسان‌ها بر شدت اثرات نامطلوب این بادها به موضوع عدم پرداخت حقابه هامون و پیگیری تخصیص حقابه و همچنین کم کاری در کاشت گونه‌های گیاهی مناسب برای کاهش اثرات این طوفان‌ها برمی‌گردد. اگر این ۲ مورد را به درستی انجام می‌دادیم، زندگی شهروندان  آن منطقه کمتر تحت تأثیر قرار می‌گرفت.

/