مصاحبه| تحلیلگر ترکیه‌ای: همکاری ایران ـ ترکیه ـ آذربایجان می‌تواند راهی برای حل مشکلات قفقاز باشد
مصاحبه| تحلیلگر ترکیه‌ای: همکاری ایران ـ ترکیه ـ آذربایجان می‌تواند راهی برای حل مشکلات قفقاز باشد
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری برگزیده های ایران، نشست بررسی وضعیت قفقاز در پلت‌فرم ۳+۳ امروز دوشنبه با حضور وزرای خارجه کشورهای روسیه، ترکیه، ارمنستان و آذربایجان در تهران برگزار می‌شود.
این نشست می‌تواند نقطه عطفی در روند همکاری‌های کشورهای منطقه برای رسیدن به صلح در دوره بعد از جنگ قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ بین ارمنستان و آذربایجان باشد، در این خصوص گفتگویی با پروفسور حسن اوکتای رئیس “مرکز تحقیقات قفقاز و آسیای مرکزی” ترکیه درباره تأثیر این پلت‌فرم بر صلح منطقه داشتیم که از نظر خوانندگان می‌گذرد؛
برگزیده های ایران: بعد از جنگ قره‌باغ می‌بینیم که کشورهای منطقه به‌سمت نوعی همگرایی پیش می‌روند، در حالی که ایران پیشنهاد همکاری منطقه‌ای را مطرح کرد، آقای اردوغان نیز پلت‌فرم ۶جانبه را پیشنهاد کرد، به‌نظر شما آیا روند مثبتی در این روند وجود خواهد داشت؟
اوکتای: همه جنگ‌ها برای صلح انجام می‌شود و دیپلمات‌ها صلح را می‌سازند، از این نظر، توافقنامه صلحی که در ۱۰ نوامبر پس از جنگ ۴۴روزه قره‌باغ در مسکو امضا شد، نتوانست انتظارات را برآورده کند، در این صورت، تماس‌های دیپلماتیک آغاز شد تا ابتدا آتش‌بس برقرار شود و سپس صلح دائمی در منطقه برقرار شود.
این کاملاً طبیعی است که کشورهایی که انتظارات فعالی در منطقه دارند و مستقیماً به تحولات منطقه علاقه‌مند هستند، در مناسبت‌های مختلف دور هم جمع شوند و در مورد این موضوع بحث کنند.
در این زمینه، ترکیه پیشنهاد جلسه‌ای را با نام پلت‌فرم ۶جانبه داد که اولین جلسه آن در مسکو برگزار شد. ارمنستان، آذربایجان، ایران، روسیه و ترکیه برای مسئله قره‌باغ و صلح که مهمترین مشکل منطقه است گرد هم آمدند اما گرجستان به‌دلیل روابط خود با روسیه در این نشست شرکت نکرد.
ازآن‌جایی که امکان موفقیت این پلت‌فرم در مدت زمان کوتاه وجود ندارد، جایگزین‌های مختلفی مطرح شده است.
برگزیده های ایران: به‌نظر شما تنش بین گرجستان و روسیه تأثیری بر پلت‌فرم ۶جانبه خواهد داشت؟
اوکتای: ازآن‌جایی که روابط گرجستان و روسیه در فضایی پرتنش بود، روسیه به دخالت گرجستان در این گونه نهادها علاقه‌ای نشان نداد و موقعیت گرجستان به‌یک‌معنا برای حل مشکلات منطقه‌ای نادیده گرفته شد،
با این حال، عادی‌سازی و حسن‌نیت در روابط ارمنستان ـ گرجستان و آذربایجان ـ گرجستان به‌ناچار گرجستان را به‌سمت ایفای نقش و وظیفه در این پلت‌فرم صلح سوق می‌دهد. اگرچه روابط روسیه و گرجستان همچنان تنش‌آلود است، با توجه به بحران اوکراین، گرجستان کمی محتاط‌تر به‌نظر می‌رسد و در این روند احتمالاً عقب‌نشینی خواهد کرد.
برگزیده های ایران: آیا به‌نظر شما امکان نظارت سیستماتیک بر فعالیت‌های این پلت‌فرم از طریق سازمان‌های منطقه‌ای مانند اکو یا سارک وجود دارد؟
اوکتای: برای برقراری صلح منطقه‌ای باید همه احتمالات ممکن را در نظر گرفت زیرا احتمال ادامه جنگ، روابط ارمنستان و آذربایجان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کاهش جمعیت و مهاجرت در ارمنستان وجود دارد. صلح بیش از هر زمان دیگری برای جلوگیری از جنگ در منطقه مورد نیاز است، به همین دلیل است که فرمول‌های جدید امتحان می‌شوند.
برگزیده های ایران: ایران با همه کشورهای این منطقه (قفقاز جنوبی) روابط خوبی دارد و پتانسیل اتصال این پلت‌فرم را به خلیج فارس دارد، نقش ایران را در این روند چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اوکتای: ایران پیوسته در حال مذاکره با ارمنستان برای اتصال خلیج فارس به باتومی است، انتظار طرف آذربایجانی از کریدور زنگزور در توافقنامه صلح مسکو باعث ایجاد نگرانی‌هایی در ایران شد، چون معلوم نبود این خط اتصالی در چه‌قالبی افتتاح می‌شود،
با این حال، تحولات نشان داده است که این کریدور باز نخواهد شد و خطوط انتقال قدیمی شوروی وارد عمل می‌شود، این اتفاق چندان مثبتی برای آذربایجان نیست، جاده باتومی ایران و جاده مورد تقاضای آذربایجان در یک نقطه تلاقی می‌کنند، بنابراین ایران باید در چارچوب تماس‌های دیپلماتیک با آذربایجان با در نظر گرفتن تحولات منطقه برای رفع این سوءتفاهم گام بردارد.
پلت‌فرم آذربایجان ـ ایران ـ ترکیه نیز می‌تواند به‌عنوان روشی مؤثر برای حل مشکل قفقاز جنوبی در آینده نزدیک مورد توجه قرار گیرد.
برگزیده های ایران: برای عملکرد موفق این پلت‌فرم چه‌پیشنهادی دارید؟
اوکتای: برقراری صلح در قفقاز جنوبی با آزمودن همه روش‌ها در همه بسترها ضروری است. ثبات در قفقاز جنوبی به‌نفع همه کشورهای منطقه است، به همین دلیل دیپلمات‌ها وارد عمل شدند، همان‌طور که می‌گویند هر جنگی برای صلح انجام می‌شود.
/+
